Kônsily ekiomenika

Ny kônsily ekiomenika dia kônsily na fivorian' ny eveka sy ny manampahefana ara-pivavahana rehetra ao amin' ny Fiangonana kristiana. Rehefa nisaratsaraka anefa ny Fiangonana kristiana nandritra ny tantaran'ny kristianisma dia nanohy nampiasa ny teny hoe kônsily ny Fiangonana katôlika na dia tsy nahafaoka ny Fiangonana kristiana manontolo izany fivoriana izany.

Ny Ôrtôdôksa, ohatra, dia tsy manaiky ny fahefan' ny kônsily ankoatr' ireo enina voalohany, nefa ny Katôlika dia manaiky ny kônsily ekiomenika efatra ambin' ny folo tamin' ny taonarivo faharoa, izany hoe kônsily ekiomenika miisa 21. Ny farany amin' ireo kônsily ireo dia ny Kônsily Vatikàna II izay novorina tamin' ny taona 1962 hatramin' ny taona 1965. Matetika ny mpitondra fanjakana tamin' ireo taonjato nifandimby no nampanao kônsily, fa ankehitriny kosa dia tsy miditra amin' izany ny fanjakana fa raharaha manokan' ny fivavahana izany.

Ny kônsily ekiomenika efatra voalohany

Ireto kônsily efatra ireto dia eken' ny Fiangonana katôlika sy ny Fiangonana ôrtôdôksa ary ny ankamaroan' ny Fiangonana prôtestanta.

Ny Kônsily voalohany tao Nikea (taona 325)

Ny Kônsily voalohany tao Nikea (na Nisea) dia natao tamin' ny taona 325 ka ny emperora Kônstantino no nampiantso azy. Io no kônsily voalohany. Izany dia natao mba handraiketana ny maha Andriamanitra an' i Jesoa Kristy ka hanoherana ny fampianaran' i Ariosy (arianisma) izay noheverina ho fampianaran-diso tamin' izay. Tapaka fa mitovy fomba (homoousia) amin' ny Ray ny Zanaka amin' ny maha Andriamanitra ny Ray sy ny Zanaka. Navoaka ny Fanekem-pinoana nikeana. Araka ny lovantsofina dia i Nikôlasy avy any Mira (izay fantatra amin' ny hoe Masindahy Nikolà) sy i Spiridôna avy any Trimitônta dia nandray anjara betsaka tamin' io kônsily io.

Ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly (taona 381)

Nanamafisana ny zavatra tapaka tao amin' ny Kôsilin' i Nikea ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôlisy (na Kônstantinôpla) izay nanalavana ny Fanekem-pinoana nikenana ka lasa Fanekem-pinoan'i Nikea sy Kônstantinôpôlisy. Io no kônsily faharoa. Ny emperora Teôdôsio I no mampamory tamin' izany. Tapaka fa Andriamanitra koa ny Fanahy Masina. Tsy nandray anjara tamin' io ny Fiangonana latina.

Io kônsily io dia nanameloka ny fampianaran' i Makedôniko sy ireo pneomatômaka izay nanda ny maha Andriamanitra ny Fanahy Masina. Nohamafisiny ny maha Andriamanitra an' i Kristy sady nambarany fa Andriamanitra koa ny Fanahy Masina ary noraiketiny ilay fanekem-pinoana natao tamin' ny kônsily voalohany tao Nikea. Io kônsily io koa no nanome fahamboniana fara tampony ny evekan' i Rôma sy ny an' i Kônstantinôpôlisy amin' ny eveka rehetra.

Ny Kônsily tao Efesôsy (taona 431)

Ny Kônsily tao Efesôsy (na Efeso na Efezy) dia nanapahana ny maha Renin' Andriamanitra (gr.: Theotokos) an' i Maria. Io no kônsily fahatelo. Nivoaka noho izany ny Fiekem-pinoan' i Efezy. Nitsipahana ny nestorianisma koa izany kônsily izany.

Nanambara ny maha tokana tsy mizara an' i Kristy hatrany am-bohoka ny kônsily sady niantso an' i Maria hoe Theotokos, izany hoe renin' ilay Andriamanitra araka ny natiorany. Nohelohiny ny fampianaran' i Nestôriôsy, patriarkan' i Kônstantinôpôlisy izay nampianatra (mba tsy hampifangaroana ilay olombelona atao hoe Jesoa sy ny Logos izay an' Andriamanitra) fa i Maria Virjiny dia tsy niteraka afa-tsy olombelona izay manana fifamatorana tsy azo foanana amin' ny Logos. I Nestôriôsy mantsy dia nampianatra fa miara-misy ireo natioran' i Kristy roa ireo nefa misaraka.Nandray anjara mavitrika tamin' ny fanapahan-kevitra tamin' io kônsily io i Kirilôsy avy any Aleksandria. Nitsipaka io fanapahan-kevitry ny kônsily io ny Fiangonana nestôriana sady nisaraka tamin' ny Fiangonan' ny Empira.

Ny Kônsily tao Kalkedôna (taona 451)

Ny Kônsily tao Kalkedôna (na Kalsedoana) no nanambaràna ny fananan' i Jesoa fomba (na natiora) roa, dia natioran' Andriamanitra sy natioran' olombelona. Io no konsily fahefatra. Izany konsily izany no nanoherana an' i Eotikesy, izay nampianatra fa nifangaro ka tsy azo avahana ao amin' ny natioran' Andriamanitra ny natioran' olombelona ao amin' i Kristy. Heverin' ny tao amin' ny kônsily ho fampianaran-diso izany fampianarana izany izay nataony hoe mônôfizisma. Ny emperora Teôdôsio II no nampanao io kônsily io. Nivoaka tamin' izany ny Fanekem-pinoanan' i Kalkedôna.

Nitsipaka izany ireo izay nihevitra fa izany fisianana natiora roa miavaka izany dia fanoherana ny maha iray ny personan' i Kristy izay nambaran' i Kirilôsy avy any Aleksandria sy nambaran' ny kônsily tao Efesôsy. Nandray anjara betsaka tamin' izany kônsily izany i Flaviano avy any Kônstantinôpôlisy sy i Leô I avy any Rôma. Mandà ny fanapahan-kevitr' io kônsily io koa ny Fiangonana atao hoe "mônôfizita" izay tsy manaiky ny fananan' i Kristy natioran' olombelona.

Ny kônsily efatra manaraka

Ny Kônsily faharoa tao Kônstantinôpôlisy (taona 553)

Nanamafisana ny fananan' i Kristy natiora roa ny Kônsily faharoa tao Kônstantinôpôlisy ka nambara fa sady olona no Andriamanitra i Kristy. Io no konsily fahatelo. Nohelohina ny asa soratra manohana ny nestôrianisma. Ny emperora Jostiniano no nampanao azy ary ny patriarka Eotikesy avy any Kôstantinôpôlisy no nitarika azy. Ny mba hanamafisan' ny Fiangonana ny fanamelohany ny soratry ny teôlôjiana telolahy, dia i Teôdôra avy any Môpsoesto sy i Teôdôreto avy any Kira ary i Ibasy avy any Edesa, tamin' ny taona 553. Tsy tratra ny tanjon' ny emperora Jostiniano izay nikendry ny hampihavana ny Kristiana kalkedôniana sy ny Kristiana mônôfizita ao amin' ny tapany atsinanan' ilay empira.

Ny Kônsily fahatelo tao Kônstantinôpôlisy (taona 680 sy 681)

Nambara tamin'ny Kônsily fahatelo tao Kônstantinôpôlisy fa manana sitrapo roa i Kristy amin' ny maha olombelona sy Andriamanitra azy, dia sitrapon' olombelona sy sitrapon' Andriamanitra. Io no kônsily fahenina. Ny emperora Kônstantino IV no nampanao io kônsily io mba handaminana ny tsy fifanarahan-kevitry ny Fiangonan' i Kônstantinôpôlisy sy ny Fiangonan' i Rôma nateraky ny atao hoe mônôtelisma. Nohelohina noho izany ilay atao hoe mônôtelisma izay milaza fa i Kristy dia tsy manana afa-tsy hery iray sy sitrapo iray, dia ny sitrapon' Andriamanitra, na dia manana natiora roa aza.

Ny Kônsily faharoa tao Nikea (taona 787)

Ny Kônsily faharoa tao Nikea dia natao mba hanamelohana ny fanimbana sary masina izay nomena ny anarana hoe ikônôklasma. Io no kônsily fahafito. Ny mpomba ny fanimbana ny sary masina dia nilaza fa mifanohitra amin' ny fivavahana kristiana marina ny fampiasana sary hanehoana an' i Kristy sy i Maria sy ny olo-masina hafa. Nandresy tamin' izany kônsily izany ny mpomba ny fampiasana ny sary masina (atao hoe ikônôdola). Nekena ny fanajana ny sary masina.

I Irena Ateniana (grika: Ειρήνη η Αθηναία / Eirênê ê Athênaia) no nampanao io kônsily io. Izany kônsily izany dia nanapaka fa ny voninahitra omena ny sary masina dia tsy ho an' ilay sary fa ho an' ny zavatra asehon' ilay sary. Navahana ny atao hoe adôrasiona, izay tsy tokony hatao afa-tsy amin' Andriamanitra, sy ny venerasiôna, izay atao amin' ny sary masina na amin' ny sisan-javatra avy amin' ny olo-masina efa maty (relika) na amin' ny olo-masina mba hanomezam-boninahitra an' Andriamanitra. Nohelohina ho toy ny mpanda ny fahatongavan' Andriamanitra ho nofo ny mpanimba sary masina (ikônôklasta).

Ny Kônsily fahefatra tao Kônstantinôpôlisy (taona 869 sy 870)

Ny Kônsily fahefatra tao Kônstantinôpôlisy no nampisaraka ny Fiangonan' i Rôma sy ny Fiangonan' i Kônstantinôpôlisy. Io no kônsily fahavalo. Notapahana fa ny lovantsofina na Lovampinoana dia isan' ny fitsipiky ny finoana koa manampy ny Soratra Masina. Nohelohina ny fiheverana ny olona ho fitambaran-javatra telo, dia ny vatana sy ny fanahin' ny vatana ary ny fanahy; ary nohamafisina ny fiheverana ny olombelona ho fitambaran-javatra roa, dia ny vatana sy ny fanahin' ny vatana.

Nataon' ny Fiangonana tandrefana hoe "mivoaka amin' ny Ray sy ny Zanaka" ny Fanahy masina: izany no atao amin' ny teny latina hoe Filioque (izay midika hoe "sy ny Zanaka"). Tsy neken' ny Fiangonana ôrtôdôksa izany kônsily izany. Nitsipaka ny fanovanana ny hoe Filioque amin' ny Fanekem-pinoana nikeana izany kônsily izany. Ny Fiangonan' i Rôma dia nino fa mivoaka amin' ny Ray sy ny Zanaka ny Fanahy Masina fa ny Fiangonan' i Kônstantinôpôlisy kosa tsy nanaiky an' izany fa nanamafy ny fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Ray irery ihany.