Remove ads
Ny fifandimbiasana apôstôlika dia fampitan' ny Apôstôly tamin' ny mpandimby azy ireo ny fahefana azony avy tamin' i Jesoa. Ireo mpandimby ny Apôstôly ireo ihany no afaka mampianatra sy mitantana ny fiangonany avy. Ny fifandimbiasana apôstôlika dia miampita amin' ny alalan' ny fanamasinana sy fanokanana ataon' ny eveka izay voafaritry ny lalàna (kanôna) sasany ny fananany hery. Izany dia fiheverana manokana misy ao amin' ny kristianisma ka mahatonga ny Fiangonana katôlika sy ôrtodoksa tsy hanaiky ny asa na ny fahefan' ny mpitondra fiangonana amin' ny fiangonana kristiana hafa (ny fiangonana antekalkedôniana sy ny fiangonana maro nateraky ny refôrmasiôna prôtestanta).
Remove ads
Ny fifandimbiasana apôstôlika dia mampahatsiahy ny Fiangonana voalohany, naorin' ny mpianatr' i Jesoa, izay nanana rafitra antanantohatra: nisy ny atao hoe episkôpa, presbitra, diakôna (na diakra) izay nialoha lalana ny rafi-pitantanana ny fiangonana episkôpaly ankehitriny. Fanta-pisiana tamin' ny taonjato voalohany izany rafitra izany araka ny epistily (taratasy) nosotratan' i Ignatiôsy avy any Antiôkia.
Nihevitra ny mpahay tantara, hatramin' i Afred Loisy ka hatramin' i François Laplanche, fa izany fandaminana izany dia mampiavaka manokana ny fiangonana tany Egipta izay hany fiangonana nahitana mpikambana maro dia maro tsy fahita tany amin' ny toeran-kafa raha tsy tamin' ny taonjato faha-3 taor. J.K. Tsy nisy "Fiangonana" tahaka izany talohan' ny fiafaran' ny taonjato faha-3 sy fanombohan' ny taonjato faha-4, tamin' ny fotoan' ny nanenjehan' i Diôkletiano ny Kristiana (taona 306), izany hoe tao amin' ireo faritra nahamaro azy ireo.
Ny rafitra momba ny andrim-pitondram-piangonana dia niorina noho ny fanoherana sady fahita tao Aleksandria izay nahatonga an' i Petera hialokaloka tany an-tany efitra mba handrindra ny fanoherana avy any ivelany raha ny eveka Meletiôsy (na Meletio) kosa nandamina ny fanoherana avy ao anatiny izay narahana fiofanana ara-teôlôjia ho an' ny rehetra. Nanome ny anaram-bonahitra hoe papa (izany hoe "ray") an' i Petera avy any Aleksandria (evekan' i Aleksandria sy rain' ny fiangonana) ny Kristiana tao Aleksandria, sady tamin' izany no fantatra voalohany fa nanomezana io anaram-boninahitra io. Nihasimba dia nihasimba ny fifandraisan' i Petera sy i Meletiôsy tamin' ny fotoana tsy nampisy intsony ny fanenjehana.
Ny teny grika hoe ἐκκλησία / ekklesia (avy amin' ny matoanteny hoe ἐκκαλέω / ekkaleô, "miantso hivory", "mampivory") dia tsy nanana ny heviny hoe "trano fivavahana" na "andrim-pivavahana" raha tsy tamin' ny taonjato faha-3. Talohan' izany dia fiaraha-mivory mba hanapa-kevitra no nisy, sahala amin' izay nitranga tao amin' ny Ekklesia (fivoriam-bahoaka), izay fivoriam-pirenena tao Atenay tamin' ny Andro Taloha.
Hevitry ny Katôlika
Izany fomba fijery ny tantaran' ny fiangonana izany dia tsy azoazon' ny Fiangonana katôlika izay manambara fa, noho ny fanokanana ny eveka, ny eveka dia miantoka ny fitohizan' ny "fanirahana lehibe"[1] nankinin' i Kristy amin' ny Apôstôly.
Hevitry ny Prôtestanta
Ho an' ny sampana maron' ny prôtestantisma dia tsy niteny afa-tsy tamin' i Petera i Jesoa, araka ny Evanjely (Mat. 16.16), sady tsy nieritreritra ny amin' izany fifandimbiasana apôstôlika izany. Ny Fanahy Masina irery ihany sy ny safidin' ny fivoriana voafidin' ny besinimarono no manome ny fahefana, Tsy mahalala afa-tsy izany fahefana manokana nomen' Andriamanitra an' izany persôna izany ny litorjian' ny ôrdinasiôna. Tsy misy olona vitsy manana ny fampianarana na ny fahefana marina. Amin' ny litorjian' ny ôrdinasiôna dia manaiky ny olona voafidy hanatanteraka ny ministera samihafa (ny fanomezam-pahasoavana nomen' ny Fanahy Masina azy ireo) ny vahoakan' Andriamanitra.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads