From Wikipedia, the free encyclopedia
Ny Hamas dia hetsika islamista sy nasiônalista palestiniana ahitana sampana pôlitika sy sampana mitam-piadiana, ny Brigady Izz al-Din al-Qassam. Miasa indrindra ao Gaza, izay notantaniny samirery nanomboka tamin' ny Jona 2007, ny Hamas, taorian' ny fandreseny tamin' ny fifidianana parlemantera sy ny fandroahana ny Fahefana Palestiniana taorian' ny ady an-trano tsy naharitra.
Midika ara-baiteny hoe "fahavitrihana" na "hafanam-po" ny teny arabo hoe حماس¨/ hamas. Raha ny tena marina dia fanafohezan-teny avy amin' ny hoe حركة المقاومة الإسلامية / harakat al-muqâwama al-'islâmiya, izay midika ara-bakiteny hoe "hetsika fanoherana islamika", io teny io.
Noforonin' i Sheikh Ahmed Yassin sy i Abdel Aziz al-Rantissi ary i Mohammed Taha tamin' ny taona 1987 ilay hetsika, avy ao amin' ny Fikambanan' ny Mpirahalay Mozilmana (جمعيّة الإخوان المسلمين / Jamiat al-Ikhwan al-Muslimin) izy telo ireo, manamafy ny sata mifehy azy fa "tany silamo ny tanin' i Palestina". Io fikambanana io dia manohana ny fandravana ny Fanjakan' i Israely sy ny fananganana Fanjakana Islamika Palestiniana manerana ny fizaràn-tanin' i Palestina izay teo ambany fitantanan' ny Britanika teo aloha, na dia mety hitarika ho amin' ny "fampiatoana ady" aza ny "fananganana fanjakana palestiniana feno manana ny fiandrianam-pireneny sy mahaleo tena ao anatin' ny sisin-taniny nofaritana tamin' ny 4 Jona 1967 (tsipika maitso (Israely)), ka i Jerosalema no renivohiny” dia.
Niandoha tamin' ny fampidiran' i Ejipta an' i Gaza tamin' ny taona 1948 ho anisan' ny taniny ny Hamas. Niorina manerana ny tanim-pirenena ejipsiana ny Fikambanan' ny Mpirahalahy Mozilmana, mpanohitra lehibe an' i Nasser. Roapolo taona taty aoriana, taorian' ny Ady Enina Andro, dia tsy voafehin' ny Ejipsiana intsony ny faritr' i Gaza.
Ny Mpirahalahy Mozilmana, izay mifampiresaka amin' i Israely, no hany hery ara-pôlitika voalamina. Neken' i Israely araka izany ny fangatahan' izy ireo hamatsy vola môskea maro, ho takalon' ny fitoniana. Tamin' izany fotoana izany dia nandray anjara tamin' ny ady an-trano tany Libanona i Israely ary niady tamin' ny Fikambanam-Panafahana an' i Palestina, izay nampitombo ny fanafihana mahafaty olona. Tamin' ny taona 1987, "rahalahy mozilmana" maromaro avy any Gaza no nanangana ny Hamas. Niantso fanaovana jihady avy hatrany ilay fikambanana vaovao.
Ao amin' ny tontolon' ny Ady Israeliana-Palestiniana dia mamaritra ny tenany ho hetsika mandray ny foto-keviny avy amin' ny Kor'any ary miady amin' ny anaran' ny finoana silamo ny Hamas. Samy mikendry hamono ny miaramila sy ny sivily israeliana ny mpikatroka ao amin' ny Hamas, anisan' izany ireo avy amin' ny Brigady Izz al-Din al-Qassam.
Teo anelanelan' ny Avrily 1993 sy ny taona 2005 dia nanao fanafihana vonotena am-polony maro, izay mikendry indrindra ny sivily, ny Hamas. Tamin' ny Avrily 2006 dia nanambara ilay fikambanana fa tsy hamerina intsony io karazana hetsika io fa hitifitra rôkety Qassam sy balafomanga Grad any amin' ny tanàna israeliana toa an' i Sderot, i Ashdod, i Ashkelon ary i Beer Sheba. Tamin' ny taona 2023 ny Hamas no nanao fanafihana lehibe tsy mbola nisy toy izany an' i Israely.
Amin' ny lafiny jeôpôlitika dia heverina ho mpiara-dia amin' ny Hezbollah siita sy amin' i Iràna ao anatin' ny محور المقاومة / Miḥwar al-Muqāwamah ("Tezan' ny Fanoherana") ny Hamas. Ireo mantsy no manome azy fitaovam-piadiana sy famatsiam-bola. Manana fifandraisana amin' i Katara koa io fikambanana io.
Na izany aza, nandritra ny ady an-trano tao Siria (nanomboka tamin' ny taona 2011), dia nanohana ny mpanohitra siriana teo anelanelan' ny taona 2012 sy 2017 ny Hamas mba hanoherana ny governemanta siriana tarihin' i Bashar al-Assad, mpiara-dia amin' i Iràna sy amin' ny Hezbollah ary mpikambana fototra ao amin' ny "Tezan' ny Fanoherana". Izy no nanorina ny vondrona mpikomy Aknaf Beit al-Maqdess tao Siria. Tamin' ny ady an-trano tao Iemena dia nanohana ny governemanta iemenita hanohitra ny Houthi mpioko, izay mpikambana ao amin' ny "Tezan' ny Fanoherana" ihany koa, ny Hamas. Na izany aza dia namelona ny fifandraisany indray tamin' i Iràna ny Hamas nanomboka tamin' ny taona 2017.
Sokajîn' ny firenena maro ho hetsika mpanao asa fampihorohoroana ny Hamas, anisan' izany i Kanada, i Etazonia ary i Japana, toraka izany koa ny Vondrona Eorôpeana. Ny hafa, toa ny Fanjakana Mitambatra, i Aostralia ary i Ejipta, dia tsy mampihatra io teny io afa-tsy amin' ny sampany mitam-piadiana ihany. Farany, ny hafa indray, toa an' i Sina, ny ankamaroan' ny firenena arabo-mozilmana na i Nôrvezy aza, dia tsy manasokajy an' io fikambanana io ho mpampihorohoro.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
