ອະດີດນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທ From Wikipedia, the free encyclopedia
ສາດສະດາຈານ[1] ດຣ.ປີດີ ພະນົມຍົງ ຫຼື ອຳມາດຕີ ຫລວງປະດິດມະນູທຳ (ໄທ: ศาสตราจารย์ ดร.ปรีดี พนมยงค์ หรือ อำมาตย์ตรี หลวงประดิษฐ์มนูธรรม)[2][3] (11 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1900 – 2 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1923) ແມ່ນລັດຖະບຸລຸດອາວຸໂສ[4] ຜູ້ນຳຄະນະລາຊະດອນສາຍພົນລະເຮືອນ ຜູ້ກໍ່ການປ່ຽນແປງການປົກຄອງຂອງສະຫຍາມຈາກລະບອບສົມບູລະນາຍາສິດທິລາດມາເປັນລະບອບລາຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນ ເມື່ອວັນທີ 24 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1932 ເປັນຜູ້ໃຫ້ກຳເໜີດລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຂອງປະເທດໄທ[5] ເຄີຍດຳລົງຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີຂອງປະເທດໄທ 3 ສະໄໝ[6] ແລະລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງຕ່າງ ໆ ອີກຫຼາຍສະໄໝ ເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງແລະຜູ້ປະສາດການພຽງຄົນດຽວຂອງມະຫາວິທະຍາໄລວິຊາທຳມະສາດແລະການເມືອງ[7] ແລະເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງທະນາຄານຊາດໄທ (ປັດຈຸບັນ ຄື ທະນາຄານແຫ່ງປະເທດໄທ)[8]
| ພະນະທ່ານ ປີດີ ພະນົມຍົງ ນ.ຣ., ປ.ຈ., ມ.ປ.ຊ., ມ.ວ.ມ., ພ.ຣ.ທ. | |
|---|---|
| ปรีดี พนมยงค์ | |
 | |
| ເກີດ | ປີດີ 11 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1900 ອຳເພີກຸງເກົ່າ ຈັງຫວັດກຸງເກົ່າ ມົນທົນອະຍຸດທະຍາ ປະເທດສະຫຍາມ |
| ເສຍຊີວິດ | 2 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1983 (82 ປີ) ເຮືອນອັອງໂຕນີ ປາຣີ ປະເທດຝະຣັ່ງ |
ສາເຫດເສຍຊີວິດ | ຫົວໃຈວາຍ |
| ສັນຊາດ |  ໄທ |
| ຊາດພັນ | ໄທສະຫຍາມ |
| ການສຶກສາ | ໂຮງຮຽນກົດໝາຍ ມະຫາວິທະຍາໄລກັອງ ມະຫາວິທະຍາໄລປາຣີ |
| ຈົບຈາກ | ໂຮງຮຽນວັດສາລາປູນ ໂຮງຮຽນມັດທະຍົມວັດເບນຈະມະບໍພິດ ໂຮງຮຽນໂຕຢ່າງປະຈຳມົນທົນກຸງເກົ່າ ໂຮງຮຽນສວນກຸຫຼາບວິທະຍາໄລ |
| ອາຊີບ | ນັກກົດໝາຍ ອາຈານ ນັກການເມືອງ |
| ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກຈາກ | ລັດຖະບຸລຸດອາວຸໂສໄທ ຜູ້ສຳເຫຼັດລາຊະການແທນພະອົງໄທ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທ ຜູ້ສ້າງຕັ້ງຄະນະລາຊະດອນ ຜູ້ສ້າງຕັ້ງມະຫາວິທະຍາໄລທຳມະສາດ |
ພັກການເມືອງ | ຄະນະລາຊະດອນ (1926–1947) |
| ສາດສະໜາ | ພຸດ |
| ນິກາຍ | ເຖຣະວາດ |
| ຄູ່ສົມລົດ | ພູນສຸກ ນະ ປ້ອມເພັດ (ສົມລົດ 1928) |
| ບຸດ | ລະລິຕາ ພະນົມຍົງ ປານ ພະນົມຍົງ ສຸດາ ພະນົມຍົງ ສຸກປີດາ ພະນົມຍົງ ດຸດສະດີ ພະນົມຍົງ ວານີ ພະນົມຍົງ |
| ບິດາມາຣດາ | ສຽງ ພະນົມຍົງ ລູກຈັນ ພະນົມຍົງ |
| ລາຍເຊັນ | |
 | |
ໃນຊ່ວງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ ປີດີເປັນຜູ້ນຳຂະບວນການເສລີໄທຕໍ່ຕ້ານກອງທັບຈັກກະວັດຢີ່ປຸ່ນ ເຮັດໃຫ້ປະເທດໄທຮອດພົ້ນຈາກການເປັນຜູ້ແພ້ສົງຄາມ[9][10][11] ນອກຈາກນີ້ເຂົາຍັງໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ສຳເລັດລາຊະການແທນພະອົງ ໃນລັດຊະການ 8[12] ແລະໄດ້ຮັບພະບໍລົມລາຊະໂອງການໂປດເກົ້າຯ ຍົກຍ່ອງໃນຖານະ "ລັດຖະບຸລຸດອາວຸໂສ"[13]
ປີດີຕ້ອງຍຸດຕິບົດບາດທາງການເມືອງຫລັງການສະຫວັນນະຄົດຂອງພະບາດສົມເດັດພະປໍຣະເມນທະຣະມະຫາອານັນທະມະຫິດົນ ໂດຍຖືກກ່າວຫາຈາກພັກການເມືອງຝ່າຍກົງຂ້າມວ່າມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກັບເຫດການດັງກ່າວ[14] ຕໍ່ມາເກີດການລັດຖະປະຫານ ຄ.ສ. 1947 ເປັນເຫດໃຫ້ເຂົາຕ້ອງລີ້ໄພການເມືອງໄປຍັງປະເທດຈີນແລະຝະລັ່ງລວມໄລຍະເວລາກວ່າ 30 ປີ ແລະບໍ່ໄດ້ກັບສູ່ປະເທດໄທອີກເລີຍຈົນກະທັ່ງເຖິງແກ່ອະສັນຍະກຳ[15] ເມື່ອວັນທີ 2 ພຶດສະພາ ຄ.ສ. 1923[16][17][18]
ລະຫວ່າງທີ່ລີ້ໄພຢູ່ຕ່າງປະເທດ ປີດີໄດ້ຟ້ອງຮ້ອງຜຄ້ໃສ່ຄວາມໝິ່ນປະໝາດຕໍ່ສານຍຸດຕິທຳ ຜົນປາກົດວ່າສານຕັດສິນໃຫ້ຊະນະທຸກຄະດີ ແລະຍັງໄດ້ຮັບຄວາມຮັບຮອງຈາກທາງລາຊະການຕະຫຼອດຈົນເງິນບຳນານແລະໜັງສືເດິນທາງຂອງໄທ[19][20]
ໃນ ຄ.ສ. 1999 ທີ່ປະຊຸມສະໄໝສາມັນຄັ້ງທີ 30 ຂອງອົງການຍູເນສໂກ ນະ ກຸງປາລີ ປະເທດຝະລັ່ງ ໄດ້ມີມັດຕິໃຫ້ປີດີ ພະນົມຍົງ ເປັນ "ບຸກຄົນສຳຄັນຂອງໂລກ" ແລະໄດ້ຮ່ວມສະເຫຼີມສະຫຼອງໃນວາລະຄົບຮອບ 100 ປີ ຊາດຕະການຂອງເຂົາ ລະຫວ່າງ ຄ.ສ. 2000–ຄ.ສ. 2001 [21] ນອກຈາກນີ້ນິດຕະຍະສານເອເຊຍວີກຍັງໄດ້ສະເໜີຊື່ຂອງເຂົາເຂົ້າຊິງຕຳແໜ່ງ "Asian Of The Century" ອີກດ້ວຍ[22]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
