ປະເທດບຣູໄນ

ບຣູໄນ (ມາເລ: Brunei) ຫຼື ບຣູໄນ ດາຣູຊາລາມ (Negara Brunei Darussalam, ຢາວີ: نڬارا بروني دارالسلام, ແປວ່າ ປະເທດບຣູໄນນະຄອນລັດແຫ່ງສັນຕິພາບ) ເປັນລັດເອກະລາດໃນເກາະບໍນຽວໃນພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ແຄມຝັ່ງທາງພາກເໜືອຕິດກັບທະເລຈີນໃຕ້ ຊາຍແດນທາງບົກທີ່ເຫຼືອຈາກນັ້ນຖືກອ້ອມຮອບດ້ວຍລັດຊາຣາວັກຂອງມາເລເຊຍຕາເວັນອອກ ບຣູໄນເປັນປະເທດດຽວທີ່ມີພື້ນທີ່ທັງໝົດຢູ່ໃນເກາະບໍນຽວ ສ່ວນພື້ນທີ່ທີ່ເຫຼືອຂອງເກາະຖືກແບ່ງເປັນຂອງປະເທດມາເລເຊຍ ແລະ ອິນໂດເນເຊຍ ປະເທດບຣູໄນມີປະຊາກອນປະມານ 423,196^[13] ຄົນໃນ 2017^[14].

ບຣູໄນ ດາຣູຊາລາມ Negara Brunei Darussalam (ມາເລ) نݢارا بروني دارالسلام‎ (ອັກສອນຢາວີ)
ທຸງຊາດ ກາແຜ່ນດິນ
ຄຳຂວັນ:  الدائمون المحسنون بالهدى‎ ອັດດາອິມູນັລມຸຫ໌ຊິນູນະບິລຮຸດາ ("Sentiasa membuat kebajikan dengan petunjuk Allah") "ນ້ອມຮັບໃຊ້ຕາມແນວທາງຂອງພຣະເຈົ້າສະເໝີ"
ເພງຊາດ:  ອັລລະຫ໌ເປີລີຮາຣາກັນຊຸນຕານ ﷲ ڤليهاراکن سلطان‎ "ຂໍໃຫ້ພຣະເຈົ້າປົກປ້ອງອົງຊຸນຕານ"
ສະແດງລູກໂລກ ສະແດງແຜນທີ່ອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ທີ່ຕັ້ງຂອງ ປະເທດບຣູໄນ  (ຂຽວ) ໃນອາຊຽນ  (ເທົາເຂັ້ມ)  —  [ຄຳອະທິບາຍສັນຍະລັກ]
ເມືອງຫຼວງ ແລະ ເມືອງໃຫຍ່ທີ່ສຸດ	ບັນດາ ເສຣີເບກາວັນ 4°53.417′N 114°56.533′E
ພາສາລັດຖະການ ແລະ ພາສາປະຈຳຊາດ	ມາເລ[1]
ພາສາອື່ນໆ ແລະ ສຳນຽງທ້ອງຖິ່ນ[2][3]	ພາສາມາເລບຣູໄນ ຕູຕົງ ເກີດາຢັນ ເບີໄລ ຈິນ (ຮົກກຽນ, ຮັກກາ, ມາດຕະຖານ ແລະ ກວາງຕຸ້ງ) ພາສາພື້ນເມືອງ ມູຣຸດ ດູຊຸນ ບຣູໄນບີຊາຢາ
ອັກສອນທາງການ	ອັກສອນຣູມິ ອັກສອນຢາວີ[4]
ກຸ່ມຊົນເຜົ່າ (2021)[5]	70% ມາລາຢູ 9.6% ຈີນ 20.4% ອື່ນໆ
ສາສະໜາ (2016)[5]	80.9% ອິດສະລາມນິກາຍຊຸນນີ (ທາງການ) 7.1% ຄຣິດ 7% ພຸດ 5% ອື່ນໆ (ລວມຄວາມເຊື່ອພື້ນເມືອງ)
ເດມະນິມ	ຊາວບຣູໄນ
ການປົກຄອງ	ລັດດ່ຽວ ລະບອບຊາທິປະໄຕຢ່າງສົມບູນແບບອິດສະລາມ
• ຊຸນຕານ ແລະ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ	ຮັດຊານານ ໂບນເກຍ
• ມົງກຸດລາຊະກຸມານ ແລະ ລັດຖະມົນຕີອາວຸໂສ	ອັລມຸຫ໌ຕາດີ ບິລລະຫ໌
ສະພານິຕິບັນຍັດ	ບໍ່ມີ[lower-alpha 1]
ກໍ່ຕັ້ງ
• ກໍ່ຕັ້ງລັດຊຸນຕານ	ປະມານປິ 1368
• ບຣູໄນເກົ່າ	ຄຣິດສະຕະວັດທີ 15–19
• ລັດໃນອາລັກຂາຂອງອັງກິດ	17 ກັນຍາ 1888
• ການຄອບຄອງຂອງຍີ່ປຸ່ນ	1941–1945
• ເອກະລາດຈາກ ສະຫະລາຊະອານາຈັກ	1 ມັງກອນ 1984
• ຖະ​ແຫຼງການ​ອາ​ຊຽນ	7 ມັງກອນ 1984
ພື້ນທີ່
• ລວມ	5,765 ຕາລາງກິໂລແມັດ (2,226 ຕາລາງໄມລ໌) (ອັນດັບທີ 164)
• ແຫຼ່ງນ້ຳ (%)	8.6
ປະຊາກອນ
• 2020 ປະມານ	460,345[9] (ອັນດັບທີ 175)
• ສຳມະໂນປະຊາກອນ 2016	417,256
• ຄວາມໜາແໜ້ນ	72.11 ຕໍ່ຕາລາງກິໂລແມັດ (186.8 ຕໍ່ຕາລາງໄມລ໌) (ອັນດັບທີ 134)
GDP (ອຳນາດຊື້)	2022 (ປະມານ)
• ລວມ	33.389 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ[10] (ອັນດັບທີ 125)
• ຕໍ່ຫົວ	74,952 ໂດລາສະຫະລັດ[10] (ອັນດັບທີ 5)
GDP (ລາຄາຕະຫຼາດ)	2022 (ປະມານ)
• ລວມ	35.555 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ[10] (ອັນດັບທີ 124)
• ຕໍ່ຫົວ	79,816 ໂດລາສະຫະລັດ[10] (ອັນດັບທີ 29)
HDI (2019)	0.838[11] ສູງຫຼາຍ · ອັນດັບທີ 47
ສະກຸນເງິນ	ໂດລາບຣູໄນ (BND)
ເຂດເວລາ	UTC+8 (ເວລາໃນປະເທດບຣູໄນ)
ຂັບລົດດ້ານ	ຊ້າຍມື
ລະຫັດໂທລະສັບ	+673[c]
ລະຫັດອິນເຕີເນັດ	.bn[12]
^ ແລະ 080 ຈາກມາເລເຊຍຕາເວັນອອກ

ອ້າງອີງ

1. Deterding, David; Athirah, Ishamina (22 July 2016). "Brunei Malay". Journal of the International Phonetic Association. Cambridge University Press. 47: 99–108. doi:10.1017/S0025100316000189. S2CID 201819132. Retrieved 15 May 2022.
2. "Brunei". Ethnologue. 19 February 1999. Retrieved 30 December 2013.
3. "Call to add ethnic languages as optional subject in schools". Archived from the original on 19 ພະຈິກ 2013. Retrieved 19 ພະຈິກ 2013.
4. Writing contest promotes usage, history of Jawi script Archived 12 ມິຖຸນາ 2012 at the Wayback Machine. The Brunei Times (22 October 2010)
5. "Population by Religion, Sex and Census Year". Archived from the original on 2021-04-01. Retrieved 2023-08-26.
6. "Brunei Darussalam" (PDF). United Nations (Human Rights Council): 4. Retrieved 27 August 2022.
7. "Brunei: Freedom in the World 2020 Country Report". Freedom House (in ອັງກິດ).
8. "Brunei". United States Department of State.
9. "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (in ອັງກິດ (ອາເມລິກັນ)). Archived from the original on 20 March 2017. Retrieved 2017-12-12.
10. "World Economic Outlook Database, April 2022". International Monetary Fund. Retrieved 19 April 2022.
11. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Retrieved 16 December 2020.
12. "Delegation Record for .BN". IANA. Retrieved 6 November 2015.
13. "ປະຊາກອນບຣູໄນ - ຄົ້ນຫາດ້ວຍ Google". www.google.com.
14. "ການປະເມີນປະຊາກອນໂລກ 2017". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 10 September 2017.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ

ລັດຖະທຳມະນູນ

• Prime Minister's Office of Brunei Darussalam website
• Chief of State and Cabinet Members Archived 2020-10-16 at the Wayback Machine

ຂໍ້ມູນທົ່ວໄປ

• Brunei. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Brunei profile from the BBC News
• Brunei at Encyclopædia Britannica
• Wikimedia Atlas ຂອງ Brunei
• Key Development Forecasts for Brunei from International Futures

ການເດີນທາງ

• Brunei Tourism website

1. ມີສະພານິຕິບັນຍັດທີ່ບໍ່ມີອຳນາດທາງນິຕິບັນຍັດ^[6] ເນື່ອງຈາກມີບົດບາດພຽງໃຫ້ການປຶກສາຫາລື ຈຶ່ງບໍ່ຖືວ່າເປັນສະພານິຕິບັນຍັດ^[7][8]