ພາສາຈີນ

ພາສາຈີນ (ຈີນ: 汉语; ພິນອິນ: Hànyǔ) ແມ່ນພາສາໜຶ່ງທີ່ເວົ້າໃນປະເທດຈີນ ໄຕ້ຫວັນ ແລະ ສິງກະໂປ ໃຊ້ຕົວອັກສອນທີ່ສືບທອດກັນມາກ່ວາພັນປີ ຕົວອັກສອນຈີນແມ່ນພັດທະນາມາຈາກຕົວອັກສອນພາບ

ພາສາຈີນ
汉语 ຮັ້ນອີ 中文 ຈົ່ງເຫວີນ
ປະເທດທີ່ມີການເວົ້າ	ຈີນ (ຈີນແຜ່ນດິນໃຫຍ່ ຮົງກົງ ມາເກົ້າ) ສາທາລະນະລັດຈີນ (ໄຕ້ຫວັນ ແລະ ເກາະອື່ນ) ມາເລເຊຍ ຟິລິບຟິນ ອິນໂດເນເຊຍ ໄທ ຫວຽດນາມ ມຽນມາ ກຳປູເຈຍ ສິງກະໂປ ແລະ ບາງສ່ວນໃນ ຍີ່ປຸ່ນ ເກົາຫຼີເໜືອ ເກົາຫຼີໃຕ້ ແລະ ຊຸມຊົນຈີນ ທົ່ວໂລກ
ພາກພື້ນ	ອາຊີຕາເວັນອອກ ບາງສ່ວນໃນອາຊີໃຕ້ ແລະ ອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ລວມເຖິງເອີຣົບ ແລະ ອາເມລິກາ
ຈຳນວນຜູ້ເວົ້າ	1.2 ພັນລ້ານຄົນ  (2004)
ຕະກຸນພາສາ	ຈີນຕິເບດ ພາສາຈີນ
ຮູບແບບກ່ອນໜ້າ	ພາສາຈີນເກົ່າ ພາສາຈີນຍຸກກາງ ພາສາຈີນ
ລະບົບການຂຽນ	ອັກສອນຈີນ (ດັ້ງເດີມ) ອັກສອນຈີນ (ແບບງ່າຍ) ພິ່ນອິ່ນ
ສະຖານະພາບທາງການ
ພາສາທາງການ	ຈີນ  ໄຕ້ຫວັນ  ສິງກະໂປ  ສະຫະປະຊາຊາດ ອົງການຮ່ວມມືຊ່ຽງໄຮ້  ອາຊຽນ
ຜູ້ວາງລະບຽບ	ໃນສາທາລະນະລັດປະຊາຊົນຈີນ: ຫຼາຍໜ່ວຍງານ ໃນສາທາລະນະລັດຈີນ (ໄຕ້ຫວັນ) : Mandarin Promotion Council ໃນສິງກະໂປ: Promote Mandarin Council/ Speak Mandarin Campaign
ລະຫັດພາສາ
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	chi (B) zho (T)
ISO 639-3	zho

ຮັ້ນອີຂຽນດ້ວຍ ອັກສອນຈີນ (ດັ້ງເດີມ) (ເທິງ) ແລະ ອັກສອນຈີນ (ແບບງ່າຍ) (ກາງ) ຈົ່ງເຫວີນ

ການພັດທະນາຂອງສໍານຽງຈີນຕ່າງໆ

ອັກສອນນີ້ໄດ້ແບ່ງອອກເປັນສອງປະເພດ: ຕົວອັກສອນທີ່ຄົນຈີນໃຊ້ແມ່ນອັກສອນຈີນຕົວຫຍໍ້ (ຈີນ: 简体字; ພິນອິນ: Jiǎntǐzì) ຕົວທີ່ຄົນໄຕ້ຫວັນໃຊ້ແມ່ນອັກສອນຈີນຕົວເຕັມ (ຈີນ: 繁体字; ພິນອິນ: Fántǐzì)

ພະຍັນຊະນະ

ພະຍັນຊະນະພາສາຈີນ

		Bilabial	Labiodental	Dental	Alveolar	Post-alveolar	Alveolo-palatal	Velar
Stop	[−ASP]	p			t			k
	[+ASP]	pʰ			tʰ			kʰ
Nasal		m			n			ŋ
Affricate	[−ASP]			ts		tʃ̺	tɕ
	[+ASP]			tsʰ		tʃ̺ʰ	tɕʰ
Fricative	[−VOC]		f	s		ʃ̺	ɕ	x
Approximant		w • ɥ			l	ɹ̺	j

• ເມື່ອກ່ອນ ⟨zh, ch, sh, r⟩ ໄດ້ຖືກຄິດວ່າເປັນ [ʈʂ, ʈʂʰ, ʂ, ʐ] ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນນັກຄົ້ນຄວ້າເຊື່ອວ່າມັນເປັນ [tʃ̺, tʃ̺ʰ, ʃ̺, ɹ̺]^[1][2][3]

ສະຫຼະ

ສະຫຼະດ່ຽວ

ສະຫຼະດ່ຽວ

	Front	Central	Back
Close	i ⟨i⟩ • y ⟨ü⟩		u ⟨u⟩
Mid	e ⟨ê⟩	ɚ ⟨er⟩	ɤ ⟨e⟩ • o ⟨o⟩
Open	a ⟨a⟩

ສະຫຼະພິເສດ

Chinese Apical Vowels

Pinyin	Sinologists	Lee & Zee (2003)[1]	Lee-Kim (2014)[4]
⟨zhi, chi, shi, ri⟩	ʈʂʅ, ʈʂʰʅ, ʂʅ, ʐʅ	tʃ̺ɹ̩, tʃ̺ʰɹ̩, ʃ̺ɹ̩, ɹ̺ɹ̩	tʂɻ tʂʰɻ, ʂɻ, ʐɻ
⟨zi, ci, si⟩	tsɿ, tsʰɿ, sɿ	tsɹ̩, tsʰɹ̩, sɹ̩	tsɹ̪, tsʰɹ̪, sɹ̪
⟨ji, qi, xi⟩	tɕi, tɕʰi, ɕi	tɕi, tɕʰi, ɕi	tɕi, tɕʰi, ɕi

ສະຫຼະຜະສົມ

ສະຫຼະຜະສົມ

ໝວດທີ່ ໑ 开口呼	ໝວດທີ່ ໒ 齐齿呼	ໝວດທີ່ ໓ 合口呼	ໝວດທີ່ ໔ 撮口呼
ɹ̩ ⟨-i⟩	j ⟨i⟩	u ⟨u⟩	y ⟨ü⟩
a ⟨a⟩	ja ⟨ia⟩	wa ⟨ua⟩
o ⟨o⟩		wo ⟨uo⟩
ɤ/e ⟨e/ê⟩	je ⟨ie⟩		ɥe ⟨üe⟩
ai ⟨ai⟩		wai ⟨uai⟩
ei ⟨ei⟩		wei ⟨ui⟩
ɑu ⟨ao⟩	jɑu ⟨iau⟩
ou ⟨ou⟩	jou ⟨iu⟩
an ⟨an⟩	jɛn ⟨ian⟩	wan ⟨uan⟩	ɥɛn ⟨üan⟩
ən ⟨en⟩	in ⟨in⟩	wən ⟨un⟩	yn ⟨ün⟩
ɑŋ ⟨ang⟩	jɑŋ ⟨iang⟩	wɑŋ ⟨uang⟩
əŋ~ɤŋ ⟨eng⟩	iŋ ⟨ing⟩	-ʊŋ ⟨-ong⟩ wəŋ ⟨ueng⟩	jʊŋ ⟨iong⟩
ɚ ⟨-r⟩

• ສະຫຼະ ⟨a⟩ ສາມາດປ່ຽນເປັນ [a, ɑ], ⟨e⟩ ໄດ້ປ່ຽນເປັນ [e, ə~ɤ, ɛ]^[5][6]

ວັນນະຍຸດ

ວັນນະຍຸດພາສາຈີນ

ຊື່ພາສາຈີນ	ຊື່ພາສາລາວ	ສຽງວັນນະຍຸດປັກກິ່ງ	ສຽງວັນນະຍຸດໄທເປ[7][8]	ພິ່ນອິ່ນ
一声	ສຽງທີ່ໜື່ງ	[55]	[44]	ā ē ī ō ū ǖ
二声	ສຽງທີ່ສອງ	[35]	[323]	á é í ó ú ǘ
三声	ສຽງທີ່ສາມ	[214]	[312]	ǎ ě ǐ ǒ ǔ ǚ
四声	ສຽງທີ່ສີ່	[51]	[42]	à è ì ò ù ǜ
轻声	ສຽງເບົາ			a e i o u ü

ກົດການປ່ຽນສຽງວັນນະຍຸດ

“一”“不”变调 (yī bù biàndiào)

一不变调

	ພາສາຈີນ	ພິ່ນອິ່ນ	ອ່ານວ່າ
yī + T1→yì + T1	一天	yī tiān	yì tiān
yī + T2→yì + T2	一年	yī nián	yì nián
yī + T3→yì + T3	一起	yī qǐ	yì qǐ
yī + T4→yí + T4	一共	yī gòng	yí gòng
bù + T1→bù + T1	不听	bù tīng	bù tīng
bù + T2→bù + T2	不来	bù lái	bù lái
bù + T3→bù + T3	不好	bù hǎo	bù hǎo
bù + T4→bú + T4	不要	bù yào	bú yào

上声变调 (shǎngshēng biàndiào)

上声变调

	ພາສາຈີນ	ພິ່ນອິ່ນ	ອ່ານວ່າ
T3 + T3→T2 + T3	老虎	lǎohǔ	láohǔ
T3 + T3→T2 + T3	洗澡	xǐzǎo	xízǎo
T3 + T3→T2 + T3	海水	hǎishuǐ	háishuǐ
T3 + T3→T2 + T3	可以	kěyǐ	kéyǐ

ອັກສອນ

ອັກສອນຕົວຫຍໍ້ ແລະ ອັກສອນຕົວເຕັມ

ອັກສອນທີ່ຄົນຈີນໃຊ້ເປັນອັກສອນຈີນຕົວຫຍໍ້ ແຕ່ໃນບາງສະຖານທີ່ຄົນຈີນໃຊ້ເປັນອັກສອນຕົວເຕັມ, ຕົວຢ່າງແມ່ນ ໄຕ້ຫວັນ ຮົງກົງ ແລະ ມາເກົ້າ

ອັກສອນຕົວຫຍໍ້ມາຈາກອັກສອນຕົວເຕັມເພື່ອເພີ່ມການຮູ້ໜັງສືຂອງຄົນຈີນ^[9][10]

ການປຽບທຽບລະຫວ່າງ ອັກສອນຕົວຫຍໍ້ ແລະ ອັກສອນຕົວເຕັມ

ຄຳສັບ	ອັກສອນຈີນຕົວຫຍໍ້	ອັກສອນຈີນຕົວເຕັມ	ພິ່ນອິ່ນ
ປະເທດຈີນ	中国	中國	Zhōngguó
ໄຕ້ຫວັນ	台湾	臺灣	Táiwān
ມາເລເຊຍ	马来西亚	馬來西亞	Mǎláixīyà
ປະເທດລາວ	老挝	老撾	Lǎowō

ສ່ວນປະກອບຂອງຕົວອັກສອນຈີນ

^[11]

^[12]

^[13]

^[14]

ວິທີການສ້າງຕົວອັກສອນຈີນ

ອ້າງອິງ

1. Lee, W.-S. & Zee, E. (2003). Standard Chinese (Beijing). Journal of the International Phonetic Association, 33(1), 109-112.
2. Huang, T., Chang, Y.-C., & Hsieh, F.-F. (2016). Articulatory Characteristics of the Coronal Consonants in Malaysian Mandarin: With Special Reference to the Non-"Canonical" Sibilants. Tsing Hua Journal of Chinese Studies, 46(4), 743-783.
3. Proctor, M., L, H.-L., Zhu, Y.-H., Goldstein, L., & Narayanan, S. (2012). Articulation of Mandarin Sibilants: A multi-plane realtime MRI study. In Proceedings of the 14th Australian International Conference on Speech Science and Technology (pp. 113-116).
4. Lee-Kim, S. I. (2014). Revisiting Mandarin ‘apical vowels’: An articulatory and acoustic study. Journal of the International Phonetic Association, 44(3), 261-282.
5. Lin, Y.-H. (2008). Patterned vowel variation in Mandarin loanword adaptation: Evidence from a dictionary corpus. In Proceedings of the 20th North American Conference on Chinese Linguistics (NACCL-20), pp. 175-187.
6. Wu, C.-H. & Shih, C. (2009). Mandarin vowels revisited: Evidence from electromagnetic articulography. In Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, 35(1), 329-340.
7. Fon, J., & Chiang, W. (1999). WHAT DOES CHAO HAVE TO SAY ABOUT TONES? —A CASE STUDY OF TAIWAN MANDARIN [赵氏声调系统与声学之联结及量化–以台湾地区国语为例]. Journal of Chinese Linguistics, 27(1), 13-37.
8. Fon, J., Chiang, W., & Cheung, H. (2004). PRODUCTION AND PERCEPTION OF THE TWO DIPPING TONES (TONE 2 AND TONE 3) IN TAIWAN MANDARIN [台湾地区国语抑扬调 (二声与三声) 之发声与听辨]. Journal of Chinese Linguistics, 32(2), 249-281.
9. 中国文字改革委员会. (1964). "简化字总表".
10. 国务院. (2013). "通用规范汉字表".
11. 国家语言文字工作委员会. (2001). "GB 13000.1 字符集汉字折笔规范".
12. 国家语言文字工作委员会. (2009). "GB 13000.1字符集汉字部首归部规范".
13. 国家语言文字工作委员会. (2009). "汉字部首表".
14. 国家语言文字工作委员会. (2020). "通用规范汉字笔顺规范".

ເບິ່ງຕື່ມ

• ພິ່ນອິ່ນ

ວິກິພີເດຍ

ວິກິພີເດຍພາກພາສາຈີນ