From Wikipedia, the free encyclopedia
La Frida Kahlo de Rivera (nassüda 'l 6 de lüj del 1907 a Coyoacán, cità del Messico, cunt el nom de Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón; decedüda 'l 13 de lü del 1954 a Cità del Messico) l'è stada una pitura messicana. L'è vöna di pü impurtant espusidur del sürealism popular, anca se di so laur fan fogia de toch del Nöf Cübiscm.
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
In di so laur la Kahlo la s'è refada a l'art preistorega messicana, ciuè di Aztegh e di Maya. Desuraquel in di so laur la s'è despess crüssiada di prublema pulitegh e suciaj. La sua impurtansa de artista la Kahlo l'ha utegnüda in de l'usservassiun e del so sufrì in di so peciür. Di cent quaranta cinch quader, setanta cinch hin retrat de se medema.
La Frida Kahlo l'è nassüda in de la „Cà Azüra“ a Coyoacán e batezzada cunt el nom de Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón. El so pader, el Carl Wilhelm Kahlo, 'l gh'eva i so redis in d'una fameja de la burghesia de Pforzheim, Germania. La sua mamagranda de la part del pader l'era crepada düranta la nassida del so segund fiö, e alura el so papagrand l'eva tolt miee ancamò de nöf. Gia ch'al Carl Wilhelm la sua nöa mama ghe piaseva no, a desdot agn l'ha ciapaa sü e l'è andaa in Messico. In Messico l'ha tacaa sü a fa 'l futògraf e l'ha tolt in miee una tusa messicana ciamada María Cárdena. Passaa quater agn l'ha ciapaa la citadinansa messicana e l'ha müdaa 'l nom in Guillermo Kahlo (Guillermo l'è Wilhelm/Güjelm). In del 1897 la María l'è decedüda, e in del 1898 l'ha faa sü la sua segunda fameja insem' a la Matilde calderon y Gonzales de Oaxaca. De li a poch el Guillermo Kahlo 'l tö 'l so prim laur de fotograf e 'l scumencia la sua carera de artista fotografegh. In del 1904 l'ha faa sü a Coyoacán, vöna di cità satelit de la capital messicana, una cà che pö la sua fiöra Frida l'avaria piciüraa de blö insci de prutegela cuntra i spiret malign. La cà la vegnaraa pö famusa in del mund intregh cunt el nom „Casa Azul“, ciuè la "Cà Azüra".
La Kahlo l'è nassüda de chel matrimoni chi in del 1907, tersa de trii bagaj, cunt el nom de "Frieda", però pö la müdaraa la data in 1910 insci de vess bona de dì che la sua vita l'era scumenciada l'istess an de la Revulüssiun Messicana.
Quand che la gh'eva sedes agn la s'è malada de Puliomelid e insci, dopu un bel puu de temp passaa in uspedaa, ghe s'è scürtata na gamba d'un cicinin.
El pader l'ha inflüensaa 'l desvelüp de la Frida cunt el prestagh liber, trassela 'dree in lung scampagnád in de la natüra, mustragh pient e animaj, e.i.v. Cunt la sua surela Cristina, püssee giuena de lee de vündes mis, l'ha faa sü un raport pütost stregg, indua lee, la Frida, già che l'era püssee granda e de sücess, l'era semper un puu in scagn.
Un oltra inflüensa bela forta la Frida ghe l'ha 'vüda a la Escuela Nacional Preparatoria (una scöra süperiura de preparassiun a l'üniversidaa) indua, tra l'olter, l'ha stüdiaa a anatumia, biulugia e zoolugia, e gh'è vegnüda la vöja de, un di, stüdia medesina.
El 17 de setember del 1925 la Kahlo l'è finida a l'uspedaa perchè la curéra in sü la qual l'eva dree a viagià l'ha 'vüü un incident e una stanga de assal la ghe s'è casciada in del basin. De chel di li la gh'ha 'vüü de passà tüt el dí u distesa sgiò in lecc, u in d'una ingessadüra intrega u in d'un cursèt de assal. De li a poch l'ha tacaa sü a piciürà in lecc insci de ucüpà un puu 'l temp. In del setember 1926, a 19 agn, l'ha piciüraa 'l so prim retrat de lee medèma e l'ha ciamaa: "ütoretrat cunt un vestii de velüü"
 |
«Apena ch'huu vist amò la mia mama a gh'huu dii: va che sunt minga crepáda e pö adess gh'huu un queicoss che'l me da vöja de vif: la piciüra." E già che gh'eva de stà tüt el di sgiò distesa in lecc in d'un'ingessadüra che l'andava de la clavicula al basin, la mia mama la m'ha faa fà sü un arnes un puu stramb cunt una taula de legn che vün ghe pudeva fissà sü un toch de palpee (inscí de pudè piciürà anca in lecc). Pö la m'ha faa anca pitürà un ciel in stil renassimental in sül plafun de la mia stansa e la m'ha daa un baldachin cunt tacaa 'doss un spegg insci che 'l me corp el me pudeva scüsà de mudèl.» |
Cuntra tüt i premiss medegh la giuena Frida l'ha pö imparà amò a caminà anca se la s'è trada adree i dulur de l'incident per tüta la vita. La piciüra alura l'è vegnüda bona de fagh de espressiun ai so dulur, sia fisegh che psiculògegh. L'incident el gh'ha anca trada via l'abilidaa de fà 'gnì al mund i bagaj e 'l dulur di so part falii hin piciüraa in quader cumpagn de el me part del 1932.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
