From Wikipedia, the free encyclopedia
Bidens L., 1753 (en bresà: furbizìna[1]) l'è 'n zèner de piànte erbàcee anöàle o perèni che fà part de la famìa botànica de le Asteraceae.
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Bidens | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
or.: furbizìna | ||||||||||||||||
Bidens triplinervia | ||||||||||||||||
Classifigazion sientífiga | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
I è piànte zoocore che völ dì che la sò somésa la se tàca ai vistìcc, al pél dei animài o a le pène dei ozèi e i è trasportàde isé vèrs dele zòne nöe de colonizà. En chèsta maniéra le spéci del zèner Bidens i è riàde a creà colònie pò a gran distànse e 'nfìna a tacà sö ìzole 'n mès ai océani. Vergöne de chèste se le tróa en teretóre limitàcc e divèrse i è al dé d'encö en perìcol de estinsiù, per ezèmpe endèle ìzole Hawaii. Per vìa de l'asènsa de mamìfer natìd en chèste ìzole, quach vergöna de le spéci de Bidens de le ìzole oceàniche le g'ha la somésa che g'ha de méno de pelacì per tacàs e al sò pòst le g'ha svelöpàt dele caraterìstiche che i a àidia a éser trasportàde del vènt.
El zèner Bidens l'è 'mparentàt de vizì col zèner Coreopsis, e 'n sèrti càzi l'è difìcil determinà se 'na dàta spéce l'è de cunsiderà de 'n zèner o de l'óter; en piö, par che 'l zèner el sàpe mìa monofilétich.[2]
La tasonomìa del zèner Bidens per chèste rizù l'è cunsideràda "caòtica"[3], e 'l nömer de spéci che fà part de chèsto zèner l'è mìa gnemò stat definìt con ciarèsa, se cunsìdera che le pöde véser alméno 'ntra le 150 e le 250[4][5], con vergü che pènsa che 'l nömer giöst el g'hape de éser mìa tat delón de le 230.[6][7]
Le spéci del zèner Bidens i è distribüìde endèle zòne tropicài e 'ndèle regiù càlde temperàde de töt el mónt.[6] Le piö tàte de le spéci se le tróa endèle Amèriche, en Africa, e 'n Polinézia. Ghe n'è vergöne pò a 'n Europa e 'n Asia.[3]
L'habitat tìpich i è i pòscc ömecc, i pracc palüdus, le spónde de le póce e dei córs de àiva, ma apò zòne a égher (sèrte spéci i è cunsideràde 'nfestàncc).
De le 11 spéci spontànee de la flòra italiàna, apéna sich le crès sö le Alp. La tabèla ché sóta la mèt en evidènsa 'na quach informasiù a mèret de l'habitat, de le caraterìstiche del teré e de la distribusiù de le spéci alpìne[8].
Spéce | Comunità vegetai | Leèl de vegetasiù | Tìpo de teré | pH | Leèl tròfich | Aiva | Ambient | Zòna alpìna |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
B. bipinnata | 2 | culìna | Ca – Si | neutro | alt | medio | B1 B2 | Töt l'arch alpì (escl. CN PN UD) |
B. cernua | 2 | culìna | Ca – Si | neutro | alt | mis | A3 | CN TO VA CO TN BZ VR BL |
B. frondosa | 2 | culìna | Ca – Si | neutro | alt | ömet | A4 B2 B5 | Töt l'arch alpì (escl. VC PN) |
B. radiata | 2 | culìna | Ca – Si | neutro | alt | mis | A4 B2 B5 | UD |
B. tripartita subsp bullata | 2 | culìna | Ca – Si | neutro | alt | mis | A3 A4 B5 I2 | NO |
B. tripartita subsp tripartita | 2 | mut culìna | Ca – Si | neutro | alt | mis | A3 A4 B1 B2 B5 | Töt l'arch alpì (escl. VA BG VR) |
Caraterìstiche del teré con “Ca/Si” se referés a préde de caràter intermedio (calcar silìcei e laùr che se 'nsömèa); se ciàpa en cunsidersiù apéna le zòne alpìne del teretóre italià (se ìndica le sìgle de le pruvìnce). |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.