Remove ads
L'Itàlia (Nómme ofiçiâ: Repubblica Italiana), o l'é in paize do sud Euròpa , fondatô da Comunitæ Europea into 1957, a seu capitâ a l'é Romma.
ZE |
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
| Itàlia | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dæti aministratîvi | |||||
| Nómme conplêto | Repùblica Italiànn-a | ||||
| Nómme ofiçiâ | Repubblica Italiana | ||||
| Léngoe ofiçiæ | italiàn | ||||
| Capitâle | Romma (2 758 280 ab. / 2022) | ||||
| Polìtica | |||||
| Fórma de govèrno | Repùbrica parlamentâre | ||||
| Presidente do Conseggio di Ministri | Giorgia Meloni | ||||
| Proclamaçión | 17 màrso 1861 (unificaçión) 2 zùgno 1946 (repùbrica) | ||||
| Intrâ inte l'ONU | 14 dexénbre 1955 | ||||
| Intrâ inte l'UE | 25 marso 1957 (ménbro fondatô) | ||||
| Superfìcce | |||||
| Totâle | 302 068,26 km² (72º) | ||||
| % de ægoe | 2,4% | ||||
| Popolaçión | |||||
| Totâle | 58 983 000 ab. (30 zùgno 2022) (25º) | ||||
| Denscitæ | 195,26 ab./km² (39º) | ||||
| Nómme di abitànti | Template:AggNaz/Itàlia | ||||
| Giögrafîa | |||||
| Continénte | Eoröpa | ||||
| Fûzo oràrio | UTC+1 (CET) UTC+2 (CEST) (ôa legâle) | ||||
| Economîa | |||||
| Valûta | Euro | ||||
| PIL (nominâle) | 2 090 448[1] milioìn de $ (2020 stima) (8º) | ||||
| PIL pro capite (nominâle) | 34 428[1] $ (2020 stima) (28º) | ||||
| PIL (PPA) | 2 515 796[1] milioìn de $ (2020 stima) (12º) | ||||
| PIL pro capite (PPA) | 41 433[1] $ (2020 stima) (33º) | ||||
| ISU (2005) | 0,941 (arto) (20º) | ||||
| Consùmmo energético | 0,63 kW/h kWh/ab. anno | ||||
| Vàrie | |||||
| Codici ISO 3166 | IT, ITA, 380 | ||||
| TLD | .it, .eu | ||||
| Prefìsso tel. | +39 | ||||
| Sigla autom. | I | ||||
| Inno naçionâ | Il Canto degli Italiani | ||||
| Fèsta naçionâ | 2 zùgno | ||||
 | |||||
L'Itàlia a confìnn-a a nòrd ovest co-a Fransa, a nòrd co-a Svissëa e l'Austria e a nòrd est co-a Slovenia. I stati sovren de San Marin e do Vatican son a l'interno do teritöio italiàn. Campion d'Italia a l'é un'exclave italiann-a into teritöio svìsseo.
L'Itàlia a l'é stæta a patria de inportanti coltûe eoropêe: Etruschi, Greghi e Romen.
A seu capitâ Romma a l'é a sêde da Gexa Cattolica e un di çentri ciù inportanti do Crestianeximo.
L'Itàlia a l'é stæta o céntro de l'Impêo Roman e de l'Eoröpa fin a-e invaxoìn di bàrbari e a-o consegoente declìn.
Co-o Renascimento, a coltûa italiànn-a a l'à repigiòu o seu ròllo dominante in Eoröpa, mantegnûo fin a-o prinçipio do ventéximo sécolo.
Politicamente l'Italia, doppo a-a cheita de l'impêo roman, a l'é stæta divîza in diversci stati sovren, soventi controlæ da de potense foreste, fin a-e guære d'indipendensa e a-a monarchia di Savoia. Doppo a tragica esperiensa da dittatûa fascista, l'Itàlia a l'é vegnûa unn-a repùbbrica democràtega, ménbro do G8 e fondatô da Comunitæ Europea.
Remove ads
Preistöia e pròtostöia
Colonizaçión fenìçia e grêga
Etæ romànn-a
A región giogràfica da penîzoa italiànn-a a vêgne unîa politicaménte pe-a prìmma vòtta co-a Repùblica româna (509-27 a.C. prìmma de Crìsto), ma o caràtere inperiâle de conquìste fæte inti sécoli dòppo da Rómma o travîza o caràtere naçionâle che sta región chi a l’êa li pe consegoî in sciâ fin do I sécolo primma de Crìsto.
Arivâ in çìmma a-o svilùppo polìtico, econòmico e sociâle, Rómma inperiâle, co-a sò òrganizaçión sòcio-polìtica, a làscia 'n ségno perpétoo inta stöia de l'umanitæ. Inte tùtti i teritöi de l'inpêro, i Români tiàn sciù çitæ, stràdde, pónti, condûti e fortificaçioìn, e espòrtan dapertùtto o sò modéllo de civiltæ e, into mæximo ténpo, ìntegran e popolaçioìn e e civiltæ asogetæ inte'n procèsso coscì profóndo che pe sécoli, ancón dòppo a fìn de l'inpêro, ste génte chi contìnoan a ciamâse "române". A civiltæ nasciûa in scê zìnn-e do Téivie, cresciûa inte l'época republicànn-a e in sciâ fìn svilupâ inte l'etæ inperiâle, a l'é a-a bâze de l'atoâle civiltæ òcidentâle.
Medioêvo
Etæ moderna
Unitæ d'Itàlia
Régno d'Itàlia
Fascìsmo
Italia republicànn-a
Remove ads
L'Itàlia a l'é comunemente ciammà "o stivâ" pe a seu forma, co-a Puggia in sciô tacco e a Calabria in sciâ pónta. O nòrd d'Itàlia o l'é caraterizòu da-e cadenn-e montagnôze de Arpi e da-a Cianûa padann-a. I Appennin van da-a Ligùria fin a-o meridión d'Italia e dividdan a còsta do mâ Tirren da quella do mâ Adriatego. O monte ciù erto d'Italia e d'Eoröpa o l'é o Monte Gianco, ch'o segna ascì o confìn co-a Fransa. A Siçilia a l'é l'izôa ciù grande d'Italia e do Mâ Mediterraneo.
Lago de Garda
Monviso
Sardegna
Rizæe arente a Vercelli
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads