doe
From Wiktionary, the free dictionary
Biewaord
doe (Nederlands: toen)
Persuunlik veurnaamwaord
doe (Nederlands: gij, jij)
- Hessels: dzjië
- Mestreechs: diech
- Mofers: doe~
- Remunjs: doe
- Tungers: dzjie
- Valkebergs: doe, diech
- Venloos: doe, dich
- Wieërts: doe, geej
- Varrejasie
Voogwaord
doe (Nederlands: nadat)
 | Dezen ingank haet nog gein doorverwiezinge nao anger móndaarde. Doe kans Wiktionair helpe door die toe te voge |
Persuuenlik veurnaamwaord
Lemma
doe /dú: ~ du̽/
- (nominatief, twieëdje persoean, inkelvaad) verwies nao d'n óntvenger (loesterieër) of de laezer
- Doe mós det zelf doon; dao hulp tich geine mit.
- Raod
"doe" gebroek me taenge jónger luuj of luuj wo m'n 'ne goje vrundjsjap mit haet; de belaefdje vorm is "geer".
- Aafbraeking
- doe
- Synonieme
- Aafleijinge
- Zagswies
- doe zègke (taengen emes): emes aanspraeke mit doe en dich (en neet geer en uch)
- Noe doe, dan ich: Dit wuuert gebroek wen de spraeker spraokeloos is euver waat juus gezag is geworen en de loesterieër(s) dinkelik ouch.
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 102.
Grammaer
't Waord doe wuuert döks ónbeklemtoeandj oetgespraoken es se of te. 't Waord te is d'n aadste vorm, mer allewiel klink veural se:
- Waat höbs te dichzelf noe weer aangedaon?
- Wie mèns se det?
Benaodrök wuuert de vorm toe gebroek nao e wirkwaord:
- Mós toe det gans allein doon; wo is dae Wiel?
't Waord doe broek me wen 't 't óngerwerp vanne zats is; nao 't veurzitsel es, broek me zowaal dich (mit thornversjuving: tich) of doe (of toe), boete wen 't wuuert benaodrök of wuuert veuraafgegange door 'n biezats:
- Wimke is eine kop klènder es tich. of Wimke is eine kop klènder es toe.
- Waem haet gewónne? - Det lieks toe te zeen.
- Dem waat t'r zeuk bös toe! (biezats, dus doe)
- De bèste verkuiper blieks toe te zeen. (benaodrök, dus doe)
't Waord dich is noeatj óngerwerp van 'ne zats: Dich höbs ... of Bös dich ... kump in Mofert neet veur.
Veur naodrök te ligke kan me de paragogische sjwa toeveuge:
- Waem mèns se det det gedaon haet? - Det bös toe-e!
De paragogische sjwa kan m'n ouch toeveugen anen accusatief:
- Neet allein iche; ouch diche!
- Det glaas waat dao steit is nag van diche.
E deil wirkwäörd, worónger dunke, broeke neet de nominatief doe, meh d'n accusatief dich:
- Dich tunk det waal, mer ich vinj det neet!
De biebehuuerendje bezittelike veurnaamwäörd zeen: diene(n) (mannelik), dien (vrouwelik, mieëvaad), die(n) (ónziejig attributief) en ('t) dient (ónziejig predikatief):
- Haet diene miens die ganse badkamer verboedj?
- Det glaas is 't dient. (Det is die glaas. - Det glaas is van dich.)
Taofel
| inkelvaad | mieëvaad | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1e pers. | 2e pers. | ↑2e pers. | 3e pers. m. | 3e pers. v. | 3e pers. ó. | 1e pers. | 2e pers. | 3e pers. | ||
| nom. | sjrif | ich ↓iche |
doe | geer | hae dae |
het det die ↑zie |
det | veer | geer | zie die |
| IPA | /ɪç/ /ɪçe/ |
/dú:/ | /ʝé:r/ | /hɛ́:/ /dɛ́:/ |
/hæt/ /dæt/ /dì:/ /zí:/ |
/dæt/ | /vé:r/ | /ʝé:r/ | /zí:/ /dì:/ | |
| acc. | sjrif | mich | dich tich |
uch | dem 'm |
ós | uch | häör | ||
| IPA | /mɪç/ | /dɪç/ /tɪç/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
| ↑loc. | sjrif | mienentj | dienentj | eurentj | zienentj | ozentj | eurentj | häörentj | ||
| IPA | /mí:neɲ̊c/ | /dí:neɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /zí:neɲ̊c/ | /ó:zəɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /hœ́:reɲ̊c/ | |||
| †dat. | sjrif | meer m'r |
deer teer d'r t'r |
uch | dem hem 'm |
ós | uch | häör | ||
| IPA | /mé:r/ /mə̽r/ |
/dé:r/ /té:r/ /də̽r/ /tə̽r/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /hæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
| nom. enc. | sjrif | 'ch | toe te se ↓de |
g'r | d'r t'r |
't | v'r | g'r | ze | |
| IPA | /ə̽x/ | /tú:/ /tə/ /sə/ /də̽/ |
/ɣə̽r/ | /də̽r/ /tə̽r/ |
/ə̽t/ | /və̽r/ | /ɣə̽r/ | /zə/ | ||
| refl. | sjrif | michzelf | dichzelf | uchzelf | zichzelf | ószelf | uchzelf | zichzelf häörzelf | ||
| IPA | /mɪçz̥æ̀le̽f/ | /dɪçz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ | /ʊz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ /hœ́:rzæ̀le̽f/ | |||
In anger spraoke
[1]
| bewirk |
- Algemein Gesjreve Limbörgs: doe
[doe zègke]
| bewirk |
- Algemein Gesjreve Limbörgs: doewe
- Frans: tutoyer
- Ieslandjs: þúa
- Nederlandjs: tutoyeren
- Pruus: duzen
- Slowaaks: tykať
- Zweeds: dua
Biewaord
Lemma
doe /dù: ~ du̽/
- op of achter 'n aangegaeve tiedspuntj in 't vergangene
- Raod
De variant mit thornversjuving (toe) wuuert allewiel op eder meugelike plaats gebroek.
- Aafbraeking
- doe
- Variaasje
- Verwantje wäörd
- Zagswies
- En doe en doe en doe kneep de koe häör gaat toe: Me mót neet te dök achterein de wäördjes en doe gebroeke (veural gezag taenge kinjer).
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 102.
In anger spraoke
| bewirk |
- Algemein Gesjreve Limbörgs: doe
Voogwaord
Lemma
doe /dù: ~ du̽/
- (synoniem) (óngersjikkendj) anger waord veur wie (op 't (vergange) tiedspuntj det)
- Raod
De variant mit thornversjuving (toe) wuuert ouch op eder meugelike plaats gebroek.
Of 't gebroek van "doe" es e voogwaord oearsprunkelik is vèltj te betwiefele. Dinkelik broekdje m'n hie ieëre allein "wie" veur.
- Aafbraeking
- doe
- Variaasje
- Verwantje wäörd
Verveuging
- Raod
Allewiel kump in 't inkelvaad ouch de vorm does veur.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
