From Wikipedia, the free encyclopedia
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Dit artikel geit euver 't Rotterdams stadsdeil Feijenoord. Veur de voetbalclub zuug Feyenoord.
Feijenoord is eint vaan de veertien stadsdeile vaan de Nederlandse gemeinte Rotterdam. Same mèt Charlois en IJsselmonde vörmp 't Rotterdam-Zuid. Feijenoord is geneump nao e väöl kleinder eiland in de Nui Maos, wat deil oetmaak vaan 't stadsdeil. In Feijenoord vint me 'n väölheid aon aw arbeierswieke die rappelere aon de opkoms vaan Rotterdam en wereldhave. E deil vaan 't gebeed is evels sinds oongeveer 2000 sterk oontwikkeld en vervölt noe 'n centrum-echtege functie.
't Eilendsje Feijenoord is al in middeliewse bronne te vinde, es De Noort (allezeleve te leze es Den Oort). In 1591 en 1658 koch de stad Rotterdam 't aon.[1] De spelling heet in de loup vaan de iewe gevarieerd; ouch de vörm Fijenoord kaom veur. Oonder deze naom stiechde oondernummer Gerhard Mauritz Roentgen in 1825 'ne sjeepswerf op 't eiland, daan nog bezit vaan de gemeinte IJsselmonde. Dit is 't begin vaan de industrieel historie en bebouwing. Tösse 1870 en 1880, nog ummertouw oonder IJsselmondse jurisdictie, weurt hei 'n arbeierswiek gebouwd.
In 1895 annexeerde de gemeinte Rotterdam gans Charlois (dao-oonder ouch 't dörp Katendrecht) en 't noordelek deil vaan IJsselmonde. Me begós dit dalek op groete sjaol te bebouwe, zoetot de ein nao de aander arbeierswiek versjeen. Zoe oontstoont Rotterdam-Zuid en zie typisch aongeziech. Nao d'n Twiede Wereldoorlog stèlde de gemeinte stadsdeile in, die roond 1980 zelfs tot deilgemeintes woorte verluf. Feijenoord góng bestoon oet 't land in 'nen drej vaan de Nui Maos.
In de loup vaan de jaore verpauperde de versjèllende volkswieke vaan 't stadsdeil Feijenoord; ze krege stök veur stök 'ne slechte naom es plaotse vaan criminaliteit en euverlas. Sommege buurte hadde vaanajds al geine bèste naom (veural Katendrecht neet), aandere waore pas nao d'n Oorlog achteroetgegaange. Vaanaof de jaore 1980 woort ein en aandert veurziechteg gesaneerd. De groeten umslaag kaom roond 2000, wie de Kop van Zuid versjèllende wolkekretsers en aander markante gebouwe woorte gerealiseerd. Ouch Katendrecht kraog innins e hip imago. In de res vaan 't stadsdeil zien de probleme evels nog laank neet opgelos.
Sinds inkel wieke gesaneerd zien en/of e modieus karakter höbbe gekrege, heet ziech 'n twiedeiling in 't stadsdeil aofgeteikend. De buurte in 't noordweste zien hip en duur, aon de zuidooskant is Feijenoord erm, zier euverwegend allochtoon en kint sociaol probleme.
De arbeierswieke vaan Feijenoord koume sterk euverein mèt die vaan Charlois; de grens tösse de twie stadsdeile is min of mie wèllekäöreg getrokke.
Ligk vrij centraol. In 't noordooste begrens door d'n Hilledijk, in 't zuie door de Putselaan en in 't weste door de Maashaven. De straote zien geneump nao staotslui en militaire oet de Boerenoorloge, vaandao de naom. In dees wiek, roond 1900 gebouwd veur veural Ziewse arbeiers, kaome al begin jaore 1970 groete gróppe allochtone te woene. Dit leide in 1972 tot relle, veural geriech tege de huiskesmèlkers die de hoezer verhuurde.
Zuielek vaan de Afrikaanderwijk, get later gerealiseerd. Dees buurt ligk roontelum de Dordtsestraatweg, de vreugere straotweeg euver 't eiland IJsselmonde nao 't zuie. Hei vint me 't Ikazia-hospitaol. Ouch hei zien aonzeenleke sociaol probleme; me heet hei en dao get buurte gesaneerd.
Neve 't al geneump eilendsje - intösse aon 't vasteland vasgemaak - umvat dees wiek nog 't aonligkend land tot aon 't spoor en d'n Oranjeboomstraat die dao parallel aon löp. Dees arbeierswiek oet de jaore 1870 is al versjèllende kiere gesaneerd gewore en kint daodoor väöl nuibouw.
Westelek vaan Bloefhof; aon de weskant raak dees wiek 't spoor. Wat karakter betröf kump 't sterk mèt de geneumde buurte euverein. Aon 't spoor steit de markante Essalam-moskee, die in 2010 woort opgelieverd.
Oersprunkelek 'n agrarisch dörp en 'n gemeinte, aon drei kante umgeve door Charlois. In 1874 woort 't bij Charlois geveug. Nao de annexatie vaan Charlois in 1895 begós Rotterdam de polder astrein te vergrave; 't dörp kaom zoe op e sjiereiland tösse Maas- en Rijnhaven te ligke. Dit dörp woort gesloop um plaots te make veur arbeiershoezer. Door zien ligking aon de have woort Katendrecht 'n ech ziemaanskerteer; e groet deil vaan d'n twintegsten iew zouw dit de beröchste wiek vaan de stad weure, mèt väöl prostitutie en aander criminaliteit. In de jaore 1980 verdween de prostitutie; de haveactiviteit had ziech intösse al 'n ind nao 't weste verplaots. Nao 2000 woort dit 'n zier modieus wiek. De arbeiershoezer zien intösse gerestaureerd.
Dit zien twie wieke mèt 'n gecompleceerde naomgeving. Direk noordelek vaan de Rijnhaven ligk de Kop van Zuid zoonder mie, wie Katendrecht e sjiereiland (meh kleinder) mèt e sterk door de sjeepvaart geteikend verleie. Get pakhoezer, meh veural 't markant Hotel New York, rappelere nog aon de sjeepvaart (neet in 't minste aon de Holland Amerika Lijn. Roond 2000 is hei zier väöl prestigieus nuibouw gerealiseerd, wie Nui Luxortheater in 2001 en d'n tribbenaol in 1997. In 2013 woort De Rotterdam opgelieverd, e zier väölumvattend, multifunctioneel flatgebouw vaan Rem Koolhaas, besjreve es 'n 'verticaol stad'.
De aander wiek weurt Kop van Zuid/Entrepot geneump en ligk dao oostelek vaan, roond versjèllende klein binnehaves. Ouch dit deil is sinds de jaore 1980 sterk in aonzien touwgenumme, al heet 't neet 't prestiesj vaan d'n echte Kop van Zuid. Ein en aandert begós mèt de bouw vaan De Peperklip in 1981, 'ne groete flat veur sociaol woeningbouw, dee me vaanoet d'n trein nog good zuut.
Noordelek vaan de Kop van Zuid/Etrepot. Dit is oontstande wie bij 't grave vaan de haves de Koningshaven aon twie kante op de Maos mós aonslete en zoe e stök land tot eiland maakde. Hei vint me neet bezunder väöl opebaar gebouwe, meh de buurt is oonderhaand zien arbeierskarakter, zjus wie de aonligkende buurte, wel kwiet.
't Zuielekste deil vaan Feijenoord, oonder Bloemhof en Hillesluis, en in umvaank 't groetste. Oontstande vaanaof 1919, meh pas in d'n Twiede Wereldoorlog gans bebouwd. Ouch dees wiek kint väöl sociaol probleme. Sanering heet al vaanaof de jaore 1980 plaotsgevoonde.
Door Feijenoord loupe nog versjèllende weeg vaan veur de groetsjaolege nuibouw. Me vint hei beveurbeeld d'n Hilledijk, de Brede Hilledijk, de Groene Hilledijk en de Dordtsestraatweg. Dees aw weeg höbbe wel e gans steidelek aonziech gekrege en stoon evegood vol mèt de typisch arbeierswoeninge; 't zien veural de naome die nog aon vreuger rappelere. 't Stadsdeil weurt wijer aongedoon door versjèllende stadsweeg: s106, s120, s122 en s125.
Door de ligking aon de Nui Maos heet Feijenoord oeververbindinge nujeg. Twie markante brögke verbinde dit deil vaan Rotterdam mèt 't centrum. Vaanaof de Boompjes bij de aw have löp de Willemsbrug oet 1981 nao 't Noordereiland, 'n vervaanging vaan 'n awwer brögk oet 1878. Mèt de Koninginnebrug kump me daan wijer 't vasteland op. Sinds 1996 löp vaanaof 'n Nieuwe werk nao de Kop van Zuid de Erasmusbrug. Dees brögk is sinds zien opening e belaankriek symbool vaan Rotterdam gewore; d'n aonlag vaan dees brögk heet de Kop ouch zeker aontrèkkeleker gemaak veur de versjèllende investeringe.
't Spoor vaan Rotterdam nao Dordrecht heet 'n stopstatie in Feijenoord, statie Rotterdam Zuid. Dees halte is te vinde tösse de wiek Feijenoord en de Entrepotwiek. 't Spoor geit sinds 1993 neet mie euver 't Noordereiland en de Maos, meh droonderdoor, via de Willemsspoortunnel. Feijenoord weurt ouch aongedoon door de metro, en wel door lijne D en E, die hei twie staties höbbe: Wilhelminaplein op de Kop van Zuid en Rijnhaven tösse Katendrecht en de Afrikaanderwijk. Wijer koume versjèllende trams in Feijenoord. D'n tram veurt ouch euver de Erasmusbrug; ietot die woort aongelag, waore de tramnètwerke vaan Noord en Zuid neet oonderein verboonde.
Feijenoord waor, wie de aander Rotterdamse stadsdeile, tot 2014 'n deilgemeinte. In dat jaor woorte de beveughede vaan d'n deilraod sterk beperk, en woort 'r tot bestuurskemissie umgeduip. De lèste jaore waore de oetsleeg de volgende:
In 2006 bestuurde de PvdA, die door ziene groeten aonhaank oonder allochtone (veural Turke) 'n absolute mierderheid had, allein. In 2010 deeg ze dat same mèt GroenLinks en 't CDA.
Mèt 72.480 inwoeners in 2012 is Feijenoord zier zeker gei klei stadsdeil. De mierderheid vaan de inwoeners vint me in de Bloemhof (13.945 in 2012), de Vreewijk (13.710) en Hillesluis (11.460). De Afrikaanderwijk kós in dat jaor 8.770 zele, Kop van Zuid/Entrepot 7.755, Feijenoord 7.285. Minder bevolk zien Katendrecht (4.445), 't Noordereiland (3.295) en de Kop van Zuid (1.820) die daan ouch alledrei neet groet vaan umvaank zien.[2] (Alle getalle zien op ganse vieftalle aofgerund.) Me moot ziech bedinke tot de getalle oet 2012 stamme, wie De Rotterdam nog neet waor opgelieverd. Deze flat heet 'n belaankrieke woenfunctie en heet zeker 't aontal inwoeners vaan de Kop van Zuid opgehaold.
Feijenoord is 'n bezunder gekleurde wiek. In 2012 waor hei 33% vaan de lui otochtoon, 10% westers allochtoon en 57% neet-westers allochtoon, daovaan 10%pt. Marokkaone, 5%pt. Antilliaone, 11%pt. Surinamers en 18%pt. Turke. Veural 't groet aondeil Turke vèlt op. In de 'zwartste' wiek vaan Feijenoord, de Afrikaanderwijk, is zelfs ein daarde vaan de bevolking Turks (op e totaol vaan 79% neet-westerse allochtone). Ouch Bloemhof, Feijenoord en Hillesluis hole percentages vaan 25% of mie. De welvaorender wieke aon de Maoskant kinne ouch nog vrij groete migrantegróppe. De Vreewijk daorentege is atypisch veur Rotterdam: 't is 'n volksbuurt, meh hei woene mer 9% westerse en 28% neet-westerse allochtone.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
