Elio Di Rupo

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Elio Di Rupo (Morlanwelz, provincie Henegouwe, 18 juli 1951) is 'ne Belzje, Franstaolege politicus veur de PS. Heer is börgemeister vaan Berge (Mons) en waor vaan 2011 tot 2014 premier.

Persoenlek en opleiing

Elio Di Rupo woort in 1951 gebore es joonkste vaan zeve in 'n Italiaanse arbeiersfamilie. Van de ganse familie is heer es einege op 't Belsj gebore. Ziene pa storf in 1952 bij e verkiersoongelök; zien ma zat häöm um financieel reies in e weishoes. Oondaanks de ermeuj in zien familie kós heer in Berge sjemie goon studere, boe heer oetindelek e doctoraot in haolde. In zienen studietied kaom heer in contak mèt 't socialisme. Vaan 1977 tot 1978 wèrkden 'r aon de universiteit vaan Leeds in Ingeland.

Vaanaof 1982 zaot heer in de politiek, aonvenkelek op lokaol niveau, later ouch in de gewesteleke en federaol echelons. Oonder de affair-Dutroux besjöldegde einen Olivier Trusgnach häöm vaan seksueel misbruuk es minderjaorege. Di Rupo woort dao nao 'n oonderzeuk gans vaan vrijgesproke en kós zien politieke carrièr vervolge. Sinds deen tied is 'r ope euver zien homoseksualiteit.

In cartoons weurt dèks gespot mèt zien ijdelheid en 't nondedzjuke wat heer dreug. Ouch is kritiek op zien slechte beheersing vaan 't Nederlands, wat heer zelf wiet aon 't laat beginne mèt liere en zie slech gehuur. Di Rupo is vrijmetseleer.

Politieke loupbaon

In 1982 woort Di Rupo veur 't iers in 'n politieke functie gekoze, en wel es raodslid in Berge, wat heer tot 1985 zouw blieve um 't later weer te weure. In dezelfden tied kaom heer aon 't kabinèt vaan de Waalse minister Philippe Busquin (Begroetinge en Energie). In 1987 stapde heer euver nao de federaol politiek, wie heer in de Kamer vaan Volksvertegewoordegers kaom. Twie jaor later woort heer in 't Europees Parlemint gekoze. Dees functie verwisselden 'r in 1992 veur zien ierste ministersjap: bij de Franstaolege gemeinsjap, es minister vaan Oonderwies en later ouch vaan Media.

Zienen ierste federaole ministerpos kraog heer in 1994. Heer volgde toen Guy Coëme op es minister vaan Verkier en Euverheidsbedrieve en es vicepremier. Heer bleef minister en vice-premier tot 1999. In dat jaor haolde zien partij zwoer verleze, meh moch ze oetindelek toch regere. Di Rupo woort zelf minister-president vaan Wallonië, mer die functie lag heer evels in 2000 al neer umtot heer intösse tot partijveurzitter waor gekoze. In de jaore die volgde herstèlde de partij ziech good bij opeinvolgende verkezinge. Tösse 2005 en 2007 waor Di Rupo obbenuits minister-president, dit nao 't gedwoonge oontslaag vaan Jean-Claude Van Cauwenberghe. Heer woort in 2007 weer aofgelos door Rudy Demotte.

Ouch bij de federaol verkezinge vaan 2010 won de PS weer hendeg, wat häör mèt groete veursprunk de groetste Franstaolege partij maakde. Aon Vlaomse kant evels waor de N-VA, 'n Vlaoms-nationalistische en rechs-conservatief partij, de groetste gewore, wat 't make vaan 'n regering hiel lesteg maakde. Di Rupo en Bart De Wever, veurmaan vaan de N-VA, oonderkóste dit en naome hun verantwoordelekheid es oonderhandelere. Di Rupo woort heibij tot preformateur beneump. Informeel góng me devaan oet tot heer 't premiersjap op ziech zouw goon numme. De versjèlle tösse de oonderhandelende partije bleke evels neet gemekelek op te losse. In mei 2011 kraog heer de functie vaan formateur. Heer publiceerde op 4 juli 'ne nota, dee de N-VA evels aofwees. Daonao gónge de oonderhandelinge zoonder die partij wijer. Mèt 't vertrèk vaan achterein N-VA, FDF en de greun partije kaom de formatie noe indelek good op geng. Op 6 december kós de regering toen d'n eid aoflègke.

In zienen rillatief korte regeertied kraog de regering-Di Rupo te make mèt de blievende gevolge vaan de economische crisis. Door de trökgekierde stabiliteit kierde 't vertrouwe vaan de bäörze in 't Belsj evels trök.

Bij de verkezinge in 2014 kaome de rechse partije es winner nao veure (al verloor de PS mer liech). 'n Centrum-rechse coalitie vaan N-VA, Open VLD, CD&V en MR begós al gaw mèt oonderhandelinge, die good veer maond doorte. Mèt de beëideging vaan dees regering op 11 oktober 2014 woort Di Rupo, es ierste PS-kopstök sinds d'n Twiede Wereldoorlog, oppositieleier. Heer gaof in d'n tied vaan de formatie al hel kritiek op de planne vaan de touwkomstege regering.