Neanderthaler
From Wikipedia, the free encyclopedia
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
D'r Neanderthaler (wetensjappeleke naam Homo sapiens neanderthalensis of Homo neanderthalensis geneumd), laefde in 't paleolithicum tösje 150.000 en 30.000 jaor gelaeje versjprèjd över Europa, 't Midde-Ooste en Centraal-Azië. In dis periode makde de Neanderthalers twieë Iestieje mèt. Algemèng wert aa-genaome dat e neet d'r directe väörowwer is van d'r moderne miensj. D'r Neanderthaler laefde gerume tied naeve d'r Cro-Magnonmiensj, dae geldt es d'r örsjte moderne miensj en Homo sapiens sapiens geneumd wert. 't Is oonbekènd of d'r Neanderthaler zich mèt d'r moderne miensj haat kènne vermenge. DNA-oonderzeuk kènt dao helderhèèd in brènge. Es type miensj is e oetgesjorve. D'r Neanderthaler waor d'r örsjte die 't gebruuk van sjerpe projectiele perfectioneerde mèt de levalloistechniek en waor waarsjinglek al bezig mèt kuns in 't make van grotsjèlderinge.
De Neanderthalers sjtamme waarsjienglek aaf van d'r Homo erectus en Homo heidelbergensis. Dizze miensjesaoërt leet mèt z'n trèktochte Afrika en/of Azië achter zich en vestigde zich in ander waeltdele. Daobie kieëme ze terech in biotope die es gevolg van geologische- en klimatologische gesjtèldhede, soms gaans aandersj waore es wat ze bies doe gekaand howwe. Ze paasde zich evvel dör verenderende lichaamskenmerke daaróp aan. In Europa leidde dit 500.000 jaor gelaeje töt Homo heidelbergensis en later tot d'r Neanderthaler. D'r 'Heidelbergmiensj' koes behuurlek laank waeëre. D'r Neanderthaler dao-enteaege how 'n kórte en gedrónge postuur. Algemèng wert aa-genaome dat d'r moderne miensj oongeveer 200.000 jaor gelaeje in Afrika oonafhankelek van d'r Neanderthaler oet 'n Afrikaanse oondersaoërt van d'r Homo erectus is oontsjtande.