Bijwoord

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

E bijwoord is 'n woordsoort die in de grammatica vaan de mieste taole veurkump. 't Weurt soms mèt ziene Latijnse naom adverbium beneump.

E bijwoord heet in 'ne zin de functie vaan modificeerder vaan aander wäörd of zinsdeile. Ze geve in 't gemein 'n antwoord op 'n vraog die mèt wie begint. Op de vraog Wie höbste geslaope kin 't antwoord zien: Iech höb good geslaope; good is daan e bijwoord.

Bijwäörd zègke dèks euver werkwäörd, meh kinne ouch get zègke euver bijveugeleke naomwäörd (Iech woen in 'n hendeg klei dörp) of euver aander bijwäörd (Iech höb hiel good geslaope). E bijwoord kin weure geanalyseerd es 'n bijwoordeleke bepaoling, e zinsdeil (neet per se bestaond oet ei woord) wat get zeet euver oonderwerp, gezègkde of veurwerp meh dao zelf gei deil vaan oetmaak. Dees secundair functie in de syntaxis beteikent neet tot bijwäörd semantisch neet belaankriek zien: in tegedeil, ze kinne de beteikenis vaan 'ne zin zelfs gans umkiere (neet, noets).

In väöl taole, wie ouch 't Limbörgs, kin me bijwäörd verdeile in aofgeleide en oersprunkeleke. Aofgeleide bijwäörd koume vaan bijveugeleke naomwäörd of vaan werkwäörd (beveurbeeld 't Limbörgs gerundium: slaopentere vaan slaope). Oersprunkeleke zien wäörd wie gistere, väöl, ummer of neet. Ouch kin me ze indeile nao beteikenis (vraogende bijwäörd, modaol bijwäörd etc.).

In de mieste Wes-Germaanse taole (Limbörgs, Nederlands, Duits, Fries) versjèlle aofgeleide bijwäörd en predicatief gebruukde bijveugeleke naomwäörd neet vaan vörm. In 'ne zin wie Sjengke weurt gek is gek e bijveugelek naomwoord (antwoord op 'n vraog Wat weurt Sjengke); in Sjengke deit geit moot 't weure geanaliseerd es bijwoord (want antwoord op de vraog Wie deit Sjengke), meh versjèl zuut me neet en 't is de vraog wiezier me dat es spreker aonveult. Sommege gelierde, in 't bezunder P.C. Paardekooper, höbbe daorum deveur gepleit veur die twie wäörd wie dezelfde woordsoort te analysere, mèt es bijkoumend argumint tot de gebrukeleke woordsoorte zien geènt op de grammatica vaan de klassieke taole Grieks en Latien en dus neet per se de situatie in 't Nederlands good besjrieve. Paardekooper neump de veurgestèlde woordsoort bwbn.^[1]

Rifferenties

1. P.C. Paardekooper - Syntaktische-elementenlijst