Ракъинин система
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ракъинин систе́ма — юкьван гъед тир Рагъ ва Ракъинилай элкъвезвай вири тӀебиатдин космосдин объектар кьазвай планетдин система я. Рагъ галаз гравитациядалди алакъа авай объектрин массадин чӀехи пай муьжуьд нисби тир хелветда гьахьнавай ва саки элкъвей цӀарцӀин орбитаяр авай планетрин къене ава; и планетаяр саки кьулу дискдин сергьятра — эклиптикадин кьулувиле ава:
Кьуд мадни гъвечӀи къенепатан планетаяр: Меркурий, Венера, Ччилни Марс (ибуруз гьакӀни Ччилин кӀеретӀдин планетаярни лугьуда) асул гьисабдалди силикатрикайни металликай ибарат жезва. Кьуд къецепатан планетаяр: Юпитер, Сатурн, Уран ва Нептун (ибуруз гьакӀни газдин гигантарни лугьуда) асул гьисабдалди гьидрогендикайни гьелийдикай ибарат жезва ва Ччилин кӀеретӀдин планетайрилай массив я.
Ракъинин системада гъвечӀи телойрив ацӀурнавай кьве област ава. Марсни Юпитердин арада авай Астероидрин чӀул квай затӀариз килигна Ччилин кӀеретӀдин планетаяр галаз[1] сад я, вучиз лагьайтӀа, силикатрикайни металликай ибарат я. Астероидрин чӀулдин виридалайни чӀехи объектар Церера, Паллада ва Веста я. Нептундин орбиталай анихъ муркӀади кьунвай цикай, аммиакдикайни метандикай ибарат тир транснептундин объектар ава, ва и объектрикай виридалайни чӀехи Плутон, Седна, Хаумеа, Макемаке ва Эрида я. И кьве областда агъзурралди гъвечӀи телойриз алава яз, инал гъвечӀи телойрин жуьреба-жуьре популяцияр ава — астероидар, планетрин квазиспутникарни троянар, ччилин мукьва авай астероидар, кентаврар, дамоклоидар, ва гьакӀни Ракъинин системада элячӀна юзазвай кометаяр, метеороидарни космосдин руг.
Муьжуьд планетадилай ругудан ва пуд карлик планетайрин элкъвена къваларив тӀебии спутникар гва. Къецепатан планетайрикай гьар садан элкъвена къваларив рукан гаьлкъаяр ва маса кӀусар гва.
Ракъинин гар (Ракъинилай къвезвай плазмадин сел) гелиосфера лугьудай гъетерин арада авай чкада чкӀанвай дискдин къерехдив агакьзавай куркур арадиз гъизва. Яргъидевирдин кометрин чешме тир Оортдин циф, гелиосферадав гекъигайла, агъзур сеферда кьван гзаф тир мензилдиз чкӀиз жезва.
Ракъинин система Карванд Рехъ галлактикадин пай я.