From Wikipedia, the free encyclopedia
Австрия (нем. Österreich [ˈøːstɐˌʁaɪç], тамам официал жуьре — Австри́ядин Респу́блика (нем. Republik Österreich) — Юкьван Европада авай гьукумат я. Агьалияр — 9,0 млн кас я[1].
| Австрия Österreich | |||||||||||
|
|||||||||||
| Кьилин шегьер: | Вена | ||||||||||
| Шегьерар: | Вена, Грац, Линц, Зальцбург | ||||||||||
| ЧӀал: | немцарин чӀал | ||||||||||
| Идара авунин тегьер: | Парламентдин республика | ||||||||||
| Кьил: | Александр Ван дер Беллен (президент), Карл Негьаммер (канцлер) | ||||||||||
| Майдан: | 83 883 км² (112-лагьай) | ||||||||||
| · Цин кьадар %: | 1,7 | ||||||||||
| Агьалияр: | 8 978 929 кас (93-лагьай) | ||||||||||
| · Агьалийрин чуькьуьнвал: | 107 кас/км² | ||||||||||
| Пул: | евро | ||||||||||
| КъВБ: | 330,5 млрд. $ (35-лагьай) | ||||||||||
| · АСКА КъВБ: | 49 082 $ | ||||||||||
| ИПВИ: | 0,885 (19-лагьай) | ||||||||||
| Домен: | .at, .eu | ||||||||||
| Телефондин код: | +43 | ||||||||||
| Сятдин чӀул: | +1 | ||||||||||
Кефердин патахъ Чехиядихъ (сергьятдин яргъивал — 362 км), кефердинни рагъэкъечӀдай патахъ Словакиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 91 км), рагъэкъечӀдай патахъ Венгриядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 366 км), кьиблепатахъ Словениядихъ (сергьятдин яргъивал — 330 км) ва Италиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 430 км), рагъакӀидай патахъ Лихтенштейндихъ(сергьятдин яргъивал — 35 км) ва Швейцариядихъ (сергьятдин яргъивал — 164 км) галаз, кефердин патахъ Германиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 784 км) сергьятдал ала. Сергьятдин умуми яргъивал — 2 563 километр я.
Австрияди 83 855 км² (32 377 кв. миля) кьунва, адан чилерал Альп сувайрин климат чкӀанвайди я. Альп сувайра алаз, Австрия лап суван уьлкве я. Вири уьлкведин чилерикай кьилди 32 % 500 метрдилай агъадихъ галай чкайрал ала. Виридалайни кьакьан тӀинкӀ — 3 798 м я.[2] я.[2]
Агьалийрин чӀехи пай немец чӀалан бавариядин нугъатдал хайи чӀалал хьиз рахазва[3], немец чӀалан вичин стандарт тир жуьреда литературадин чӀал хьиз кӀвалахарзава[4]. Маса чкадин официал чӀалар — венгер чӀал, градищанско-хорват чӀал, словен чӀал я.[2]
Австрия — парламентвилин векилвилин демократия; кӀуьд федерал чиликай ибарат тир федератив гьукумат я.[2][5] Кьилинни виридалайни чӀехи шегьер — Вена я (1,9 млндилай пара кас).[2][6]
Австрия дуьньяда виридалайни девлетлу уьлквейрикай сад я. Агьалийрин са касдиз аватзавай КьВБ — 46 330 АСШ-дин доллар (2012 йисуз). Гьукуматди кьакьан дережадин уьмуьр тухунин стандартар туькӀуьрна, 2011-лагьай йисуз инсандин потенциал виликфинин индекс къалурзавай лишандал гьалтайла Австрия дуьньяда 19-лагьайди тир.
1955-лагьай йисалай инихъ уьлкведи СМТ-да иштираквал ийизва[7]; 1995-лагьай йисуз Европадин ГалкӀдихъ агалтна[2], ЭСКӀвТ-дин диб эцигна[8].
ГьакӀни 1995-лагьай йисуз Австрияди Шенген икьрардал къул чӀугвана[9]. 1955-лагьай йисуз Австрияди гьамишан нейтралитет ва гьар гьи дяведин блокрихъ хьайитӀани агалт тахьун малумарна[10]. 1999-лагьай йисуз уьлкведи Европадин валюта — евро — кьабулна.[11]
Австриядин чӀехи пай кьазва Альпар сувайри. Къуншивилин гьукуматар: Германия, Чехия, Словакия, Венгрия, Словения, Италия, Швейцария, Лихтенштейн.
Ксар — 8,375 млн исан (2010).Инсан кьелунай 2006, чӀехи миллетдин кӀватӀал — австрийицар — 88,6 % .
Исан кьелунай 2001 йисуз, 73,6 % австрийецар — католикар, 4,7 % — лютеранар, 6,5 % ксар какатзава масса диннрик (ислам — 4,2 %, православи — 2,2 %, иудаизм — 0,1 %; вири зарегистрироват хьана 12 конфесси, гьабрик 3 агъзур сикх (2009)), 12 % ксар кутазва чеб са конфессидик (1991 йисуз гьабрик 8,6 %).
.jpeg)
федерал чилерин кьилин шегьерар къалурнава.
| № | ТӀвар | Агьалияр 1991 | Агьалияр 2001 | Агьалияр 2022 | Чил |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Вена | 1 539 848 | 1 550 123 | 1 931 593 | Вена |
| 2 | Грац | 237 810 | 226 244 | 292 630 | Штирия |
| 3 | Линц | 203 044 | 183 504 | 207 247 | Вини Австрия |
| 4 | Зальцбург | 143 978 | 142 662 | 155 416 | Зальцбург |
| 5 | Инсбрук | 118 112 | 113 392 | 130 585 | Тироль |
| 6 | Клагенфурт | 89 415 | 90 141 | 102 618 | Каринтия |
| 7 | Филлах | 54 640 | 57 497 | 64 071 | Каринтия |
| 8 | Вельс | 52 594 | 56 478 | 63 181 | Вини Австрия |
| 9 | Санкт-Пёльтен | 50 026 | 49 121 | 56 360 | Агъа Австрия |
| 10 | Дорнбирн | 40 735 | 42 301 | 50 360 | Форарльберг |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
