Aeneas

Aeneas (-ae, m.) Troianus, Graece Αἰνείας, in mythologia Romana est Veneris et Anchisae filius, cuius uxor, Creüsa, filia Priami Hecubaeque et soror Hectoris, ei Ascanium peperit.

Aeneas Troia fugit. Pinxit Fredericus Baroccius anno 1598; pictura Romae in porticu Borghesiana conservatur.

In Iliade

Aeneam e regia Troianorum stirpe ortum esse apparet cum carmine vicesimo Iliadis genealogiam suam Achilli explicatː nam Anchises filius Assaraci et nepos Trois erat, qui et ipse filius Erichthonii et Dardani nepos Iove nati erat^[1]. Aeneas est filius Veneris. Quin regnum speraret a multis Priami maribus filiis tamen prohibebatur^[2] Quinto carmine Iliadis una cum Pandaro Aeneas Diomedi magnam Troianorum stragem sternenti obviam iitː postquam Pandarus occubuit corpus eius defendere voluit ne spoliaretur. Iam ipse lapide ictus iacebat moriturus nisi mater Venus tum sese interponens Diomedi restitisset. Qui deae non pepercit quae vulnere accepto abiit. Tum Apollo acerbis minis heroem Achaeum reppulit et Aenean proelio subtraxit^[3]. Eodem die tamen deus Aenean integrum pugnae restituit qui geminos Crethonem et Orsilochum proelio domuit^[4]. Tertio decimo carmine Aeneas a Deiphobo accersitus Idomeneo adversatur qui sororis maritum Alcathoum interfecit. Tres viros Achaeos tum stravit^[5]. Pertinaciter ne occideretur Aeneas dii obstabant quia progeniem Dardani Iovi cari omnino perisse nolebant. Rursus carmine vicesimo Posidon eum morti non dubiae et Achillis furori subtraxit^[6]

In Aeneide

Denarius a Gaio Iulio Caesare circa 48 a.C.n. signatus. Aeneas patrem Anchisen humero gerens et palladium in altera manu tenens Troia fugit.

Troia capta, Aeneas fugae se mandavit, ut Iovis et Apollinis iussu in sedes novas duceret illos, qui ex populo Troiano superessent. Aeneas Troiam effugit cum familiaribus. Profugus vi tempestatis Karthagine delatus est, ubi Dido regina in amorem eius incidit. Aeneas monitu Iovis a Mercurio delato Didonem Karthaginemque reliquit, ut urbem novam posteritati e sanguine Troiano fato destinatam conderet. Didone Aenean et eius stirpem exsecrata, se interfecit.

Aeneas late per mare peregrinatus Latium advenit, ubi Turno rege Rutulorum multis proeliis devicto Laviniam, filiam Latini regis, in matrimonium duxit. E Troianis et Latinis coniunctis gens Romana oriri creditur.

Aenean "insignem pietate virum"^[7] fuisse Vergilius nos credere vult, nam e Troia incensa patrem Anchisen umeris extulit et Penates in Latium intulit; edicto a Iove fato oboedivit; quare et Ennius et Vergilius poetae carmina heroica inlustrissima composuerunt. Aeneas erat fortissimus Troianus post Hector.

Secundo et primo saeculo a.C.n., patricia gens Iulia Romae ex Aenea (et ipso facto a Venere dea) per Iulum filium originem traxisse sese iactabat. Hac ficta genealogia nitebatur Gaius Iulius Caesar ad summum imperium vindicandum.

In posterioribus litteris

Roman d'Enéasː pictura e manuscripto.

Medio aevo fabula Troiana per Aeneidem et Daretem Phrygium nota multas mythistorias lingua vulgari compositas genuit e quibus clarissima fortasse fuit Roman d'Enéas^[8] Francogallice circa 1160 scriptus. A sedecimo saeculo multae tragoediae fuerunt qui tragicum amorem reginae Didonis ingemerentː

• 1574ː Stephanus Jodelle, Didon se sacrifiant
• 1594ː Christophori Marlowe, Dido Queen of Carthage^[9]
• 1603?ː Alexander Hardy, Didon se sacrifiant

etc. At Paulus Scarron in poemate epico eodemque comico, hoc est in dictionis epicae satura Le Virgile travesti^[10] inscripta et Francogallice 1648-1653 composita, Aeneam satis ridiculum fecit.

In artibus modernis

Aeneas persona fuit fabulae cantatae Henrici Purcell Dido and Aeneas (1689) cuius argumentum e carmine quarto Aeneidis ductum est. Maximum opus tamen sunt Les Troyens ("Troiani") ab Hectore Berlioz inter 1853 et 1863 compositi, qui Vergiliano poemati velut musicam addidit et conditorem populi regnaturi magnificavit.

Notae

1. Ilias XX.208-241.
2. Ilias XX.178-183.
3. Ilias V.96-453.
4. Ilias V.512-516 et 541-572.
5. Ilias XIII.458-544.
6. Ilias XX.291-352.
7. Vergilius, Aeneis 1.10.
8. Textus apud Gallica.
9. Textus apud gutenberg.org (Anglice).
10. Textus apud Gallica.

Pictura parietalis Pompeianaː Aeneas vulneratus, filius Ascanius lacrimans, Venus mater accurrens...

Fontes antiqui

• Homerus, Ilias
• Strabo, Geographica XIII.1.53 qui fabulam Italianam cum Homericis verbis consentaneam non esse demonstrabat
• Vergilius, Aeneis

Bibliographia

• Cramer, D. 2000. "The Wrath of Aeneas: Iliad 13.455–67 and 20.75–352." Syllecta Classica 11: 16–33. doi:10.1353/syl.2000.0002.
• de Vasconcellos, P. S. 2015. "A Sound Play on Aeneas' Name in the Aeneid: A Brief Note on VII.69." Vergilius 61: 125–29. JSTOR vergilius1959.61.125.
• Farron, S. 1980. "The Aeneas–Dido Episode as an Attack on Aeneas' Mission and Rome." Greece & Rome 27 (1): 34–47. doi:10.1017/S0017383500027327. JSTOR 642775.
• Gowers, E. 2011. "Trees and Family Trees in the Aeneid." Classical Antiquity 30 (1): 87–118. doi:10.1525/ca.2011.30.1.87. JSTOR 10.1525/ca.2011.30.1.87.
• Grillo, L. 2010. "Leaving Troy and Creusa: Reflections on Aeneas' Flight." The Classical Journal 106 (1): 43–68. doi:10.5184/classicalj.106.1.0043. JSTOR 10.5184/classicalj.106.1.0043.
• Noonan, J. 2007. "Sum Pius Aeneas: Aeneas and the Leader as Conservator/Σωτήρ." The Classical Bulletin 83 (1): 65–91.
• Putnam, M. C. J. 2011. The Humanness of Heroes: Studies in the Conclusion of Virgil's Aeneid. The Amsterdam Vergil lectures, 1. Amstelodami: Amsterdam University Press.
• Starr, R. J. 2003. "Aeneas the Rhetorician: 'Aeneid IV', 279–95." Latomus 62 (1): 36–46. JSTOR 41540042.
• Scafoglio, G. 2013. "The Betrayal of Aeneas." Greek, Roman and Byzantine Studies 53 (1): 1–14.
• Schauer, M. 2007. Aeneas dux in Vergils Aeneis: Eine literarische Fiktion in augusteischer Zeit. Zetemata, 128. Monaci: C. H. Beck.

Nexus interni

• Acca Larentia
• Aeneis
• Annales
• 1172 Äneas