Perwerde

Perwerde an jî tehsîl têgehek tevlihev, bi rengek cûda, ku di bingeh de dikare wekî pîvanek hevahengiya zanîna kesane û cîhanbîniya kesek bi rastiyê re were fam kirin. Asta perwerdehiyê çi qas bilindtir be, ew qas şiyana pêşvebirina têgihîştina têkiliyan û bidestxistina têgihîştina rastîn mezintir dibe. Îfade hem ji bo pêvajoya perwerdehiyê ("Perwerkirin") hem jî ji bo rewşa perwerdehiyê ("pekbikin") ya kesek tê bikar anîn. Li ser asta perwerdehiya ku bi gelemperî di nav nifûsek de tê hêvî kirin, em behsa perwerdehiya gelemperî dikin.

Di wateyek firehtir de, perwerdehiyê pêşkeftina mirov di warê kesayetiya wî de ji bo "mirovek" nîşan dide ku bi gelemperî bi taybetmendiyên rewşenbîrî, civakî û çandî ve girêdayî ye ku dikare wekî îdealê mirovê bi tevahî pêşkeftî di civakê de were hesibandin. wekî îdeala perwerdehiyê ya Humboldtian. Taybetmendiyek perwerdehiyê ya ku hema hema di hemî teoriyên perwerdehiyê yên nûjen peyda dibe, dikare wekî pêwendiya ku bi xwe re, bi kesên din re û bi cîhanê re xuya dike were ravekirin.

Perwerde, berevajî perwerdehiya pîşeyî an jî bi mebest, teşekirinek çandî ya bingehîn û bingehîn a mirovî vedibêje. Teknîkên çandî yên seretayî yên wekî fêrbûna bi dil, xwendin, nivîsandin û jimartinê hewce ne, heya ku ew kêm caran têne destnîşan kirin. Teknîkên weha yên çandî her tim di çarçoveyek civakî de, pergala perwerdehiyê di wateya herî berfireh de têne vegotin. Sîstema perwerdehiyê saziyên taybetî yên wekî dibistan û zanîngeh û her weha hemî têkiliyên din ên hînkirin û fêrbûnê, wekî di nav malbatê de, li ser kar an jî bi însiyatîfa xwe, dihewîne.

Têgîna perwerdehiyê ya nûjen, dînamîk û tevdeyî ji bo pêvajoya pêşkeftina jiyanî ya mirovan berbi kesayetiya ku ew dikarin bibin, lê hêj nebûne radiweste. Lêbelê, sînorên vê pêvajoyê hene: ji hêla hewcedariyên kesane ve - di warê aqil, motîvasyon, şiyana konsantrekirinê de, jêhatîyên bingehîn - û her weha ji hêla şert û mercên demkî, mekan û civakî ve - astengiyên pratîkî, hebûna materyalên hînkirinê û mamosteyan. Lêbelê, pêvajoyek perwerdehiyê ne bi saziyên perwerdehiyê ve girêdayî ye, lê di heman demê de dikare bixwe jî were fêr kirin.

Teoriya perwerdehiyê mijara bingehîn a pedagojiyê ye.^[1]

Çavkanî

1. Winfried Böhm: Theorie der Bildung. In: Winfried Böhm, Martin Lindauer (Hrsg.): „Nicht Vielwissen sättigt die Seele“. Wissen, Erkennen, Bildung, Ausbildung heute. (= Drittes Symposium der Universität Würzburg.) Ernst Klett, Stuttgart 1988, ISBN 3-12-984580-1, S. 25–48; hier insbesondere S. 25.