Partiya Demokratîk a Gelan
Partiyeke siyasî / From Wikipedia, the free encyclopedia
Partiya Demokratîk a Gelan (bi tirkî: Halkların Demokratik Partisi) (bi kurtî PDG) partiyek ramyariyî ye ku di 15ê çiriya pêşîn a 2012an de hate damezrandin. Li gorî rêziknameya partiyê, kurteya wê ya fermî "HDP" logoya wî darek e ku sembola wê ji du destan pêk tê. PDG niha bi 56 parlamenter di Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyê de tê temsîl kirin. Hevserokê PDGê yê niha Mithat Sancar û Pervin Buldan e.
Partiya Demokratîk a Gelan Halkların Demokratik Partisi | |
---|---|
Kurte | PDG (bi tirkî: HDP) |
Hevserok | Mithat Sancar |
Hevserok | Pervin Buldan [1] |
Serokê Rûmetê | Ertuğrul Kürkçü Sebahat Tuncel |
Axaftvan | Ebru Günay |
Damezrandin | 12ê tebaxê 2012(2012-08-12) |
Sergeh | Adakale Sok. 23/3 Kızılay Çankaya, Enqere, Tirkiye |
Endam (2023) | 45.302[2] |
Îdeolojî | Sosyalîzma demokratîk[3][4] Rêveberiya herêmî/Mafên hûrgelan[5] Pirjimarlîzma siyasî[6] Femînîzm[7][8] |
Helwesta siyasî | Baskên çep[9] |
Alîgirên neteweyî | Kongreya Demokratîk a Gelan (KDG) |
Alîgirên ewropayê | Partiya Sosyalîstên Ewropî (şirîk)[10] |
Alîgirên navneteweyî | Enternasyonala Sosyalîst (şêwr)[11] |
Reng | Binefşî |
Dirûşm | "Aşîtî ji hêrsê, PDG ji hêrsê"[çavkanî hewce ye] |
Parlamen : | 56 / 600
|
Şaredariyên Bajarê Mezin: | 1 / 30
|
Şaredariyên Navçeyê: | 57 / 1351
|
Endamên Meclîsa Şaredarî: | 1293 / 20.498
|
Endamên Meclîsa Bajar: | 101 / 1251
|
Malper | |
www.hdp.org.tr |
PDG/HDP wek partiyeke alîgirê cihêrengî û pluralîzmê ye Tirkiyê ye. Bi giştî çepgir, partî giranî dide demokrasiya beşdar û radîkal, femînîzm, mafên hindikayiyan, mafên LGBT û mafên ciwanan û wekhevîxwaziyê. Ew endamê hevkar ê Partiya Sosyalîstên Ewropî (PES),[12] endamê şêwirmendê Enternasyonala Sosyalîst[13] û partiyek di nav Hevbendiya Pêşverû (PA) de ye.[14]
Partî sîstema hevserokatiyê dimeşîne û bi vî awayî dixwaze nûnertiya wekheviya her du zayendan di partiyê de misoger bike. Di hilbijartina serokomariya Tirkiyê ya sala 2014an de, partiyê serokê xwe Selahattin Demirtaş, ku %9.77 dengan bi dest xistibû, nîşan da. Tevî fikarên ku partî dikare di bin benda hilbijartinê ya %10 bimîne jî, PDGê di hilbijartinên giştî yên pêşwext yên Hezîrana 2015an de li şûna ku namzetên serbixwe tevbigere, lîsteyên partiyan da pêş. Li ser bendewariyan, ew bi rêjeya 13,12%, bû sêyemîn koma herî mezin a parlamenê.
Partî di 28ê tebaxa 2015an de beşdarî hikûmeta demkî ya hilbijartinê bû ku di 28ê tebaxa 2015an de ji aliyê Serokwezîrê AKPê Ahmet Davutoğlu ve hatibû avakirin, û parlamenterên PDGê Alî Haydar Konca û Müslüm Doğan bûn wezîrê Yekîtiya Ewropayê û Wezîrê Pêşketinê. Wekî din, partî şaredariyên ku di hilbijartinan de bi ser ketine bi hevşaredariya ku ji jin û mêr pêk tê bi rê ve dibe[15].
Piştî hewldana derbeya 2016an a Tirkiyeyê, PDG bi tundî li dijî darbeyê derket, lê ji îlona 2016an ve, dadweriya Tirkiyê dest bi şandina hilbijartiyên PDGê kiribû ku li dijî terorê sûcdar bikin. Di mijdara 2016an de gelek parlementerên PDG’ê hatin girtin[16] ku di nav wan de hevserokên partiyê Selahattin Demirtaş û Figen Yüksekdağ[17] hene. Vê yekê îradeya ragihandinê û aktîvbûna PDGê ya di qada siyasî de bi awayekî berfireh bêzar kir. Di kanûna 2020an de hevserokê giştî yê PDGê yê rêveberiyên herêmî Salim Kaplan gotibû:
“Ji sala 2016an û vir ve 20 hezar endamên me hatin binçavkirin û zêdeyî 10 hezar endam û rêveberên me şandin girtîgehê".
Ji wê rojê û pêde 48 şaredarî jî ji aliyê hikûmetê ve hatine desteserkirin.[18]