Matematîk

Matematîk, werze, bîrwarî yan jî bîrkarî, (ji yewnanî μάθημα, máthēma bi wateya "zanîn, hêmbûn"), zanîna li ser rewş û mercên çendatî kwantatîv û peywendiyan û li ser formên gewdên jiyana objektîf e. Bîrwarî di tevahî zanistên pozîtîv de tê bikaranîn. Li gora zanyaran bîrwarî 200 sal zêdetir li pêşiya fizîkê dimeşe.

Wateya peyva matematîk

Peyva matematîk ji μάθημα (máthēma) ya yewnanî tê. Wateya wê di yewnaniya kevn de mîna zanîn û hêmbûnê bû. Di zimanê wan ê anahîn de wek ders tê bikaranîn.

Dîroka bîrkariyê

Matematîka pêşdîrokî ji ber ku delîlê nivîsî tune ye, mirov kane bibêje a bi devkî ye. Bê guman pêşve çûna pêşîn divê pêkanîna jimareyan û jimartinê be.^[1] Tête texmîn kirin ku vê pêşveçûnê ji pêwîstîyên jîyanê derketî.^[2] Îhtîyacên komeleyan herçî zêde bûn jê re matematîkek bilindtir jî lazim bû.

Li çar şaristanên cîhana kevn (Mezopotamya, dora çemên Nîlê, Hindûs û Ganjê, Hwang Ho û Yangtsê) mirovan aboriya xwe bi ajotina erdan dikir. Bo bikaranîna erdên xwe û debrên xwe kontrol bikin matematîk bikar dianîn.^[3]

Zimanê bîrkariyê

Bîrkarên kurd

• Koçer Bîrkar

Çavkanî

1. http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/HistTopics/History_overview.html "An overview of the history of mathematics"
2. http://www.math.tamu.edu/~dallen/masters/hist_frame.htm ^{Girêdana arşîvê 2012-04-21 li ser Wayback Machine} "The History of Mathematics->The Origins of Mathematics"
3. http://library.thinkquest.org/22584/ ^{Girêdana arşîvê 2012-04-30 li ser Wayback Machine} "The Oriental Mathematics"

Girêdanên derve

• www.matematikakurdi.com ^{Girêdana arşîvê 2009-06-09 li ser Wayback Machine}
• Ankara Özel Ders ^{Girêdana arşîvê 2021-09-20 li ser Wayback Machine}