Kolombiya
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kolombiya (/koˈlombija/ ko-LOM-biya; Spanî: [koˈlombja] ( Guhdar bike)), bi fermî Komara Kolombiyayê (bi spanî: República de Colombiaⓘ),[11] yek welatekî derî parzemînê ya bi giranî li bakurê Amerîkaya Başûr û bi herêmên di Amerîkaya Navîn hatiye rewanekirin. Sînorên Kolombiyayê li bakurê rojava bi Panama, li rojhilatê bi Venezuela û Brezîl û li başûr bi Ekuador û Perû re parve dike. Sînorên deryayî yên Kolombiyayê jî wek bi Kosta Rîka, Nîkaragua, Hondûras, Jamaîka, Komara Domînîk û Haîtî re parve dike. Makezagona komara dewleta yekpare bi sî-û-du departementan pêk tê. Herêmên tiştên ku niha Kolombiya di destpêkê de ji aliyê niştevanên gelên resen ên Kolombiyayê tevî ku Muisca, Quimbaya û Tairona bû.
Tu dikarî vê gotarê ji gotarên wekhev ên Wîkîpediyayên îngilîzî û spanî bi riya wergerê berfireh bikî.
Ji bo dîtina rêzikên wergerandinê pê li [nîşan bide] bike.
|
Komara Kolombiyayê Kolombiya República de Colombia (spanî) |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Dirûşm: "Libertad y Orden" (spanî) "Azadî û Pergal" |
||||||
Sirûd: ¡Oh, Gloria Inmarcesible! (spanî) Ey rûmeta naçilmise! |
||||||
Paytext | Bogotá 4°35′Bk 74°4′Ra | |||||
Bajarê mezin | bajar | |||||
Zimanên fermî | Spanîa | |||||
Zimanên herêmî | 68 zarav û zimanên etnîkî hene. Îngilîzî jî wek li herêma Komgiravên San Andrés, Providencia û Santa Catalina fermî ye. | |||||
Komên etnîkî (2005 [1][2]) |
|
|||||
Demonîm | Kolombiyan | |||||
Rêveberî | Komara serokatiyê | |||||
• | Serok | Juan Manuel Santos | ||||
• | Cîgirê Serokê | Germán Vargas Lleras | ||||
• | Serokê Kongreyê | Mauricio Lizcano | ||||
• | Serokê Dadgeha Bilind | Margarita Cabello Blanco | ||||
Pêşvebirî | Kongre | |||||
• | Meclîsa jorîn | Senato | ||||
• | Meclîsa jêrîn | Meclîsa Nûneran | ||||
Serxwebûn ji Spanyayê | ||||||
• | Îlankirin | 20 tîrmeh 1810 | ||||
• | Naskirin | 7 tebax 1819 | ||||
• | Unîterkirina dawî | 1886 | ||||
• | Makezagona niha | 4 tîrmeh 1991 | ||||
Rûerd | ||||||
• | Giştî | 1,141,748 km2 (25.) | ||||
• | Av (%) | 8.8 (17.) | ||||
Gelhe | ||||||
• | tîrmeh 2016 Texmînkirin | 48,786,100 [3] (28.) | ||||
• | 2005 Giştî | 42,888,592 | ||||
• | Tîrbûn | 40.74/km2} (173.) | ||||
TBH (PHK) | 2017 texmînkirin | |||||
• | Giştî | $724.167 trilyon[4] (31.) | ||||
TBH (nomînal) | 2017 texmînkirin | |||||
• | Giştî | $300.988 trilyon (32.) | ||||
Gini (2015) | ▼ 52.2[5] bilind |
|||||
PPM (2014) | 0.720[6] bilind · 97. |
|||||
Dirav | Peso (COP) | |||||
Demjimêr | COT (UTC−5b) | |||||
Celebê dîrokê | rr−mm−ssss (CE) | |||||
Hatûçûna ajotinê | rast | |||||
Koda telefonê | +57 | |||||
ISO 3166 | CO | |||||
Înternet TLD | .co | |||||
a. | Digel Makezagona Kolombiyayê bi Spanî dibêje (Castellano) wek zimanê fermî di hemû axa Kolombiyayê de, zimanên din ên li welat ji aliyê komên etnîk tê axaftin -- bi qasî 68 zimanan -- herkes jî bi fermî di herêma xwe de xwe ye.[7] English is also official in the archipelago of San Andrés, Providencia and Santa Catalina.[8] | |||||
b. | Navçeya demjimêra Kolombiyayê ya fermî[9] Tê kontrolkirin û bi koordîne ji aliyê National Institute of Metrology.[10] |
Destpêkirina spaniyan a di sala 1499an de pêvajoyekî fethê û mêtîngeriya di dawiya afirandina Cîgirkeyane ya Nû Grenada, bi paytexta wê ya li Bogotá hatibû.