Революция
From Wikipedia, the free encyclopedia
Революция (лат. revolutio — тёгерек бурулургъа, айланч) неда Инкъилаб (араб. ثورة) — радикал, тамырдан, «революцион», терен агъачлы тюрлениудю. Табигъатны, джамагъатны неда таныуну айныуунда ал халындан терк секириу, айрылыуду. Революцияны, акъыртын тюрлениу берген эволюциядан да, тамалын бузмагъанлай къайсы болса да бир бёлюмюн тюрлендирген реформаладан айырадыла.
Эм аллында revolution деген термин астрология бла алхимияда хайырланнганды. Илму тилге термин Николай Коперникни «De revolutionibus orbium coelestium» 1543 китабындан киргенди.
Революцияланы талайын айырадыла: табигъатда (геология революция), джамагъатны айныуунда (аны ичинде экономикалыкъ — неолит революция, индустриал революция, культура революция, «джашил революция», демография революция, «ёсген излемлени революциясы» эм политикалыкъ — социал революция, политика революция), илмуда («илму революция» (терминни Томас С. Кун [1]) — физикада, биологияда, медицинада, философияда, космологияда эм техникада. Аны тышында «илму-техника революция» термин да хайырланады. Былай алыб къарасакъ революция джашауну хар сферасында да болургъа боллукъду.
Бир-бирде «революция» деб революция халы болмагъан социал-политикалыкъ болуулагъа да айтадыла, сёз ючюн, кърал переворотлагъа бир-бирде уллу ат бериб революция дейдиле; модернизацияны политикасына ИрандаМохаммед Реза Пехлеви шахны замандында «акъ революция» дегендиле неда Мао Цзэдунну Къытайны коммунист партиясысыны структураларындан бютеу конкурентлерин 1966—1976 джыллада къоратыу компаниягъа - «Уллу пролетар культура революция» дегендиле.
Башха джаны бла уа тамам терсине джамагъатда революцион тюрлениулеге келрирген алай а заманда узун созулгъан болуулагъа революция демейдиле (СССР-де 1987–1991 джыллада бардырылгъан тюрлениуле, «Перестройка»[2]).