Биринчи дуния къазауат (28 июль 1914 — 11 ноябрь 1918) — адам улуну тарихинде эм уллу къазауатланы бириди.
Аслам информация Биринчи дуния къазауат, Баргъан кёзюую ...
Биринчи дуния къазауат |
Сагъат бурулгъаныча: Соммада сермешиуню заманында атыуну эсеби; британ Mark IV танка; Дарданеллени къатында сугъушда тенгиз минаны атылгъанындан сора чёкген ингилиз линкор; противогазлы пулемет къауум эмда Albatros D.III биплан |
Баргъан кёзюую |
28 июль 1914 — 11 ноябрь 1918 |
Баргъан джери |
Европа, Африка эм Джууукъ Кюнчыгъыш (бир талай заманны Къытайда, эмда Шош океанны айрымканларында) |
Чуруму |
экономика империализм, сатыу-алыу тыйгъычла, сауутланыуда эришиу, милитаризм эм автократия, кючлени балансы, ууакъ урушла, Россияда эмдаГерманияда бютеулей мобилизацияны юсюнден буйрукъ, европа къралланы джер ючюн даулары эмда союзлукъ борчлары. |
Эсеби |
Германия бла аны джанлы къралланы хорланыулары. Герман империяны, Россия империяны, Осман империяны эм Австрия-Маджарны чачылыуу. Американ капиталны Европагъа саркъыуу. |
|
Къаршчыла |
Антанта эмда аны джанлыла:
Россия республика
РСФСР (1918)
Франция
Уллу Британия
Сербия
Бельгия
Италия(1915-ден)
Румыния (1916-дан)
АБШ (1917-ден)
Япония
эм башхала
|
Орта къралла:
Австрия-Маджар
Германия
Осман империя
Болгария (1915-ден)
|
Аскер башчыла |
Уллу бий Николай Николаевич
Николай II †
М. В. Алексеев †
A.A.Брусилов
Л. Г. Корнилов
А. Ф. Керенский
Н. Н. Духонин †
Р. Пуанкаре
Ж. Клемансо
Ж. Жоффр
Ф. Фош
Р. Нивель
А. Петен
Георг V
Г. Асквит
Д. Ллойд Джордж
Д. Хейг
Дж. Джеллико
Г. Китченер †
принц-регент Александр
Р. Путник †
Ж. Мишич
Альберт I
Виктор Эммануил III
Л. Кадорна
А. Диаз
принц Луиджи
Т. Вильсон
Дж. Першинг
Окума Сигэнобу
Тэраути Масатакэ
|
Франц Иосиф I †
Карл I
Ф. фон Гётцендорф
А. фон Штрауссенбург
Вильгельм II
Э. фон Фалькенхайн
Пауль фон Гинденбург
Х. фон Мольтке (Младший)
Р. Шеер
Э. Людендорф
кронпринц Рупрехт
Мехмед V| †
Мехмед VI
Энвер-паша
М. Ататюрк
Фердинанд I
В. Вазов
Н. Жеков
Г. Стоянов-Тодоров
|
Къоранчла |
Ёлген аскерчи: 5 953 372 Джаралы аскерчи: 9 723 991 Тас аскерчи: 4 000 676 |
Ёлген аскерчи: 4 043 397 Джаралы аскерчи: 8 465 286 Тас аскерчи: 3 470 138 |
Джаб
Тарихде бу ат 1939 джыл, Экинчи дуния къазауат башланнгандан сора, аталгъанды. Къазауатла арасы кёзюуде «Уллу Къазауат» (ингил. The Great War, фран. La Grande guerre) дегендиле, Россия империяда аннга бир-бирде «Экинчи Ата Джурт (къазауат)»; кечирек СССР-де — «империалист къазауат» дегендиле.
Ачыкъ чурумгъа Сараевода мурдарлыкъ саналады, 1914 джылны 28 июнунда австриячы эрцгерцог Франц Фердинандны 19 джылдагъы серб гимназист Гаврила Принцип бла ёлтюрюую (бютеу къыбыла славян миллетлени бир къралгъа джыяргъа излеген террорист «Млада Босна» атлы организациячы болгъанды).
Къазауатны эсебинде тёрт империя: Россия империя, Герман империя, Австрия-Маджар империя и Осман империя чачылгъандыла. Бютёу къошулгъан къраллада 10 млн адамгъа чакълы бир ёлю, 22 млн джаралы болгъанды.