From Wikipedia, the free encyclopedia
ನೆನಪಿನಶಕ್ತಿ ಎನ್ನುವುದು ಮೆದುಳಿನ ಬೋಧಕವರ್ಗವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಮೂಲಕ ಡೇಟಾ ಅಥವಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಎನ್ಕೋಡ್ ಮಾಡಲಾಗುವುದು, ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ ಹಿಂಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭವಿಷ್ಯದ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಹಿಂದಿನ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದಿದ್ದರೆ, ಭಾಷೆ, ಸಂಬಂಧಗಳು ಅಥವಾ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗುರುತನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ನೆನಪಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರೆವು ಅಥವಾ ವಿಸ್ಮೃತಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ನೆನಪಿನಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಮತ್ತು ಸೂಚ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂವೇದಿ ಪ್ರೊಸೆಸರ್, ಅಲ್ಪಾವಧಿ (ಅಥವಾ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ) ಮೆಮೊರಿ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇದು ನರಕೋಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬಹುದು. ಸಂವೇದನಾ ಸಂಸ್ಕಾರಕವು ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಪಂಚದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳ ಗಮನ ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ವರ್ಕಿಂಗ್ ಮೆಮೊರಿ ಎನ್ಕೋಡಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆ ಪ್ರೊಸೆಸರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮೆಮೊರಿ ಪ್ರೊಸೆಸರ್ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅಥವಾ ಸೂಚ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಎನ್ಕೋಡ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವರ್ಕಿಂಗ್ ಮೆಮೊರಿ ಕೂಡ ಈ ಹಿಂದೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯ ಕಾರ್ಯವೆಂದರೆ ವಿವಿಧ ವರ್ಗೀಯ ಮಾದರಿಗಳು ಅಥವಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.
ವಿವರಣಾತ್ಮಕ, ಅಥವಾ ಸ್ಪಷ್ಟ (Implicit) , ಸ್ಮರಣೆಯು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ನೆನಪಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಶಬ್ದಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಎಪಿಸೋಡಿಕ್ ಮೆಮೊರಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಸೆಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ ಮೆಮೊರಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಎನ್ಕೋಡ್ ಮಾಡಲಾದ ಮೆಮೊರಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಎಪಿಸೋಡಿಕ್ ಮೆಮೊರಿಯು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸಮತಲದಲ್ಲಿ ಎನ್ಕೋಡ್ ಮಾಡಲಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಡಿಕ್ಲೇರೇಟಿವ್ ಮೆಮೊರಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೆಮೊರಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವಾಗ ಯೋಚಿಸುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅವಿವರಣಾತ್ಮಕ, ಅಥವಾ ಸೂಚ್ಯ (Explicit) , ಸ್ಮರಣೆಯು ಅರಿವಿಲ್ಲದ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಕಲಿಕೆ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಸ್ಮರಣೆಯ ಮೂಲಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯುವುದು, ಅಥವಾ ಒಂದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನ. ಪ್ರೈಮಿಂಗ್ ಎನ್ನುವುದು ಮೆಮೊರಿಯಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮೆಮೊರಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸಕ್ರಿಯಗೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಮೆಮೊರಿಯು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಕಲಿಕೆಯ ಕೌಶಲ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಕಲಿಯುವ ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಕಲಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
ಮೆಮೊರಿ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪ್ರೊಸೆಸರ್ ಅಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದೆ. ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಎನ್ಕೋಡ್ ಮಾಡುವ, ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮತ್ತು ಹಿಂಪಡೆಯುವ ವಿಧಾನಗಳು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಭ್ರಷ್ಟಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನೋವು ನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕುಂಠಿತಗೊಳಿಸುವ ದೈಹಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಮಾದರಿಗಳು ಹಾಗೂ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನೋವು ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ಗಮನದ ಪ್ರಮಾಣವು ಶೇಖರಣೆಗಾಗಿ ಎನ್ಕೋಡ್ ಆಗುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ, ಹಿಪೊಕ್ಯಾಂಪಸ್ನಂತಹ ಮೆಮೊರಿ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೆದುಳಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿಯಿಂದ ಶೇಖರಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಭ್ರಷ್ಟವಾಗಬಹುದು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಯ ಹಿಂಪಡೆಯುವಿಕೆಯು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಳೆಯುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಬಹುದು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ, ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಕೊಳೆಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮೆದುಳಿನ ಹಾನಿ ಎಲ್ಲವೂ ನೆನಪಿನ ನಿಖರತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತವೆ.
ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನೆನಪನ್ನು ಮೂರು ಹಂತಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇದು ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸೆಕೆಂಡಿಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿ ಮಾತ್ರವಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಾವು ಒಂದು ಒಂದು ಪಕ್ಷಿಯನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅದರ ವಿವರ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರ ಸಮಯ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ. ಅನಂತರ ಅದರ ವಿವರ ಮಬ್ಬಾಗಿ ನಂತರ ಮರೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ನಾವು ಅದನ್ನು ಅರೆಕಾಲಿಕ ನೆನಪಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದು ನಾವು ವಸ್ತುವಿನ ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸುವಷ್ಟು ಸಮಯ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿವರವಿರುತ್ತದೆ.ಇದು ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ೨೦ ಸೆಕೆಂಡಿನಷ್ಟು ಸಮಯವಿರುತ್ತದೆ.ಅನಂತರ ಕೆಲವು ನೆನಪುಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ನೆನಪಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗಿ ಉಳಿದವು ಮರೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ವರಗೆ ಮಾತ್ರ ಈ ನೆನೆಪೂ ಇರುತ್ತದೆ.
ಇದರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿಷಯಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.ಇದರಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯಗಳು ಒಂದೋ ತೀವ್ರವಾದ ಭಾವೋತ್ಕರ್ಷದಿಂದ ಅಥವಾ ಪುನರುಕ್ತಿಯಿಂದ (repetition)ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ನೆನಪುಗಳು ಜೀವನ ಪೂರ್ತಿ ಇರುತ್ತವೆ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.