ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ From Wikipedia, the free encyclopedia
ಇದು ಮೈಸೂರು ನಗರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ಅದರ ಅಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಹಬ್ಬಿ ನಿಂತಿರುವ ಬೆಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೦೬೩ ಮೀ. (೩೪೮೯ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.[1][2] ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ದೇವಾಲಯವಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.
ಈ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಾದ ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.[3] ತ್ರಿಮುತ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂಬ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ; ಈ ಸ್ಥಳವು ಎಂಟು ಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ (ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ ಕೂಡ ಒಂದು) ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ, ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ನಂತರ ಈ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಮಹಾಬಲಾದ್ರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ನಂತರ, ಈ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಚಾಮುಂಡಿ ದೇವಿಯ ನಂತರ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ಹತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಶೇತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿರುವ ಆ ಕಾಲದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಬ್ಬೆಲದ ತೀರ್ಥ ಅಥವಾ ಮರ್ಬ್ಬಳದ ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಕರೆದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಸಿದ್ಡಿ ಪಡೆದರೆಂದು ಶಾಸನಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಈಗ ಇಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಹೊಯ್ಸಳ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆಯೇ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿತ್ತು. ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ೧೧೨೮ರಲ್ಲಿ ಈ ಮರ್ಬ್ಬಳದ ತೀರ್ಥಕ್ಕೆ ದತ್ತಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದ ಬಗ್ಗೆ ಶಾಸನವಿದೆ.
ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯವು ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿದೆ. ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಮೈಸೂರು ಆಡಳಿತಗಾರರಿಂದ ಪೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇದನ್ನು ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (೧೮೨೭) ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು.
ಚಾಮುಂಡಿ ದೇವಿಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯವು ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿದೆ. ಈ ಬೆಟ್ಟವು ಅದರ ಶಿಖರಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ೧,೦೦೮ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಲ್ಲಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶಿಖರಕ್ಕೆ ಸರಿಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಾಹನ ನಂದಿಯ ಪ್ರತಿಮೆ ಇದೆ, ಇದು ೪.೯ ಮೀ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು ೭.೬ ಮೀ ಉದ್ದವಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕಪ್ಪು ಗ್ರಾನೈಟ್‌ನ ಒಂದೇ ತುಂಡಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಚತುಷ್ಕೋನ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗ ಮತ್ತು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ನಾಗರಹಾವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಷಾಸುರನ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯೊಳಗೆ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ಕೆತ್ತನೆಯ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ.[4] ಅವಳು ತನ್ನ ಬಲ ಹಿಮ್ಮಡಿಯನ್ನು ಏಳು ಚಕ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳಭಾಗಕ್ಕೆ ಒತ್ತಿ ಕುಳಿತಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ಅಡ್ಡ ಕಾಲಿನ ಯೋಗ ಭಂಗಿಯು ಶಿವನ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಕ್ತಿಯುತ ಯೋಗ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಯಾಮದ ನೋಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಕ್ತರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.
ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಜಯದಶಮಿ (ದಸರಾದ ಹತ್ತನೇ ದಿನ) ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಜರು ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಚಿನ್ನದ ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ, ಮಹಾರಾಜರ ಬದಲಿಗೆ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಹಾಗೂ ದಸರಾವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಉತ್ಸವವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಶಿಖರದಿಂದ, ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ, ಕಾರಂಜಿ ಸರೋವರ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ.
ಇದು ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಿ.ಶ ೯೫೦ ರ ಹಿಂದಿನದು. ಚಾಮುಂಡಿ ದೇವಾಲಯವು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗುವ ಮೊದಲು, ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಈ ದೇವಾಲಯದ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಮಹಾಬಲಾದ್ರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.[5]
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳರು ಮತ್ತು ಚೋಳರು ಸೇರಿದಂತೆ ಮೂರು ರಾಜವಂಶಗಳ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಪ್ತ ಮಾತೃಕೆಯರು, ಪಾರ್ವತಿ, ನಟರಾಜ, ಭೈರವ, ಭಿಕ್ಷಾಟನ ಶಿವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಮಹಿಷಮರ್ಧಿನಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.
ಜನಪ್ರಿಯ ದಂತಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಮಹಿಷಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಸ್ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ವಿನಾಶವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಬ್ರಹ್ಮನು ಅವನಿಗೆ, ಅವನನ್ನು ಯಾರೂ ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವರವನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದನು. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ, ಮಹಿಷಾಸುರನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯುದ್ಧವನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದನು. ದೇವತೆಗಳು ಬ್ರಹ್ಮನ ವರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಲೋಪದೋಷವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಗೆ ಮಹಿಷಾಸುರನಿಗಿಂತ ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಲು ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಿಯು ದುರ್ಗೆಯ ಒಂದು ರೂಪ. ತನ್ನ ಹೊಸ ಶಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಂಹವನ್ನು ತನ್ನ ವಾಹನವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಅವಳು ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಮಹಿಷಾಸುರನೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಕೊಂದಳು. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ದೇವಿಯನ್ನು ಮಹಿಷಾಸುರ ಮರ್ದಿನಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವಳ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ, ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.[5] ಈ ದಿನವನ್ನು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ದಸರಾ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದರ ವಿಜಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ.
ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಕಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಮಹಾಬಲಚಲ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಈ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ, ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಎರಡರಲ್ಲಿ ಹಳೆಯದು ಮತ್ತು ಇದು ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ರಥೋತ್ಸವ ಮತ್ತು ತೆಪ್ಪೋತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಮೈಸೂರು ಎಂಬ ಹೆಸರು ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡ ಪದ ಮಹಿಶೂರುನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಮಹಿಶೂರು ಎಂದರೆ ಮಹಿಷಾಸುರನ ಗ್ರಾಮ ಎಂದರ್ಥ. ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಮೈಸೂರು ಎಂದು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದರು.[6] ನಂತರ ನವೆಂಬರ್ ೧ ೨೦೧೪ ರಂದು, ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಹೆಸರನ್ನು ಮೈಸೂರು ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಹೀಗಾಗಿ ಬೆಟ್ಟವು ನಗರದ ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಪರೋಕ್ಷ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ.
ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟವು ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ನಂಜನಗೂಡಿಗೆ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕಾರು, ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಅಥವಾ ಬಸ್ ಮೂಲಕ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಬಹುದು. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮವು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ೨೦ ನಿಮಿಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಬಸ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಮೈಸೂರು ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಬಸ್ಸುಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ.
ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಬರುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ ಬರಬಹುದು.[7] ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟವು ಸುಮಾರು ೧೬೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
