ಹುಮಾಯೂನ್
From Wikipedia, the free encyclopedia
ನಾಸಿರ್ ಉದ್ದೀನ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಹುಮಾಯೂನ್ (ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು: ಅಲ್-ಸುಲ್ತಾನ್ ಅಲ್-ಅಜಮ್ ವಾಲ್ ಖಾಕನ್ ಅಲ್-ಮುಕರಾಮ್, ಜಾಮ್-ಇ-ಸುಲ್ತನಾತ್-ಇ-ಹಕಿಕಿ ವಾ ಮಜಾಜಿ, ಸಯಿದ್ ಅಲ್-ಸಾಲತಿನ್, ಅಬುಇಲ್ ಮುಜಾಫರ್ ನಾಸಿರ್ ಉದ್ದೀನ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಹುಮಾಯೂನ್ ಪಾದ್ಶಾ ಘಜಿ, ಜಿಲ್ಲುಲ್ಲಾಹ್ ) (ಪರ್ಷಿಯನ್:نصيرالدين همايون) (17 ಮಾರ್ಚ್ 1508– 4 ಮಾರ್ಚ್ 1556) (OS 7 ಮಾರ್ಚ್ 1508-OS 22 ಫೆಬ್ರವರಿ 1556) ಇಂದಿನ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಇತರ ಭಾಗಗಳನ್ನು 1530ರಿಂದ 1540ರವರೆಗೆ ಹಾಗೂ ಮತ್ತೆ 1555ರಿಂದ 1556ರವರೆಗೆ ಆಳಿದ ಎರಡನೇ ಮೊಘಲ್ ಚರ್ಕವರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ತಂದೆ ಬಾಬರ್ನಂತೆ ಆತನೂ ಸಹ ಅವನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಬಹುಬೇಗನೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡನು. ಆದರೆ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ, ಅವನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪುನಃಪಡೆದನು. 1556ರಲ್ಲಿನ ಅವನ ಮರಣದ ಹಿಂದಿನ ದಿನದವರೆಗೆ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ಗಳಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿತ್ತು.
ತಂದೆಯ ನಂತರ ಆತನು 1530ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಾರಾಧಿಕಾರಿಯಾದನು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಎದುರಾಳಿಯಾದ ಅವನ ಮಲ-ಸಹೋದರ ಕಮ್ರಾನ್ ಮಿರ್ಜಾ, ಅವರ ತಂದೆಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರದ ಭಾಗಗಳಾದ ಕಾಬುಲ್ ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್ನ ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದನು. ಅವನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 22ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನೇರಿದನು ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಸ್ವಲ್ಪ ಅನುಭವ ಪಡೆದನು.
ಹುಮಾಯೂನ್ ಅವನ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಪಶ್ತೂನ್ ಕುಲೀನ ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿನಿಂದಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡನು. ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಪುನಃಪಡೆದನು. ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕುಲೀನರ ದೊಡ್ಡ ಪರಿವಾರವನ್ನು ಜತೆಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಹುಮಾಯೂನ್ ಪರ್ಷಿಯಾದಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ನಂತರ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾದವು. ರಾಜಸಂತತಿಯ ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ ಮೂಲಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದವು.
ಆನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲೇ ಹುಮಾಯೂನ್ ಅವನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಸಮರ್ಥನಾದನು. ಆ ಮೂಲಕ ಅವನ ಮಗ ಅಕ್ಬರ್ಗೆ ಭಾರಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋದನು.