ហុងគ្រី

ប្រទេសហុងគ្រី (ភាសាហុងគ្រី៖ Magyarország) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អឺរ៉ុបកណ្ដាល។ ហុងគ្រីបានគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៩៣,០៣០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសជាច្រើនដូចជា​ ប្រទេសស្លូវ៉ាគីនៅភាគខាងជើង អ៊ុយក្រែននៅភាគឦសាន រ៉ូម៉ានីនៅភាគខាងកើតនិងអាគ្នេយ៍ ប្រទេសស៊ែប៊ីនៅភាគខាងត្បូង ក្រូអាស៊ីនិងស្លូវេនីនៅភាគនិរតី និងប្រទេសអូទ្រីសនៅភាគខាងលិច។ ហុងគ្រីមានចំនួនប្រជាជនប្រមាណជិត ១០ លាននាក់ដោយភាគច្រើនជាជនជាតិហុងគ្រី និងជនជាតិរ៉ូមមួយភាគតូច និងមានភាសាហុងគ្រីជាភាសាផ្លូវការ។ រដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតរបស់ប្រទេសនេះមានឈ្មោះថា ប៊ុយដាប៉ែស។​

ហុងគ្រី

Magyarország (ភាសាហុងគ្រី)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
ភ្លេងជាតិ "Himnusz" ("ចម្រៀង")
ទីតាំងប្រទេសហុងគ្រី (ក្រហម) នៅទ្វីបអឺរ៉ុប
រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត	ប៊ុយដាប៉ែស 47°26′N 19°15′E
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាហុងគ្រី
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៦)	៩៨.៣% ហុងគ្រី ៣.២% រ៉ូម ១.៨% អាល្លឺម៉ង់ ១% មិនប្រកាស[ស 1][1]
សាសនា (ឆ្នាំ ២០១១)[2]	៥៤.៣% គ្រិស្តសាសនា —៣៩.០% កាតូលិក —១១.៨% ប្រូតេស្តង់ —៣.៥% និកាយគ្រិស្តដទៃទៀត ១៨.២% គ្មានជំនឿសាសនា ០.៣% សាសនាផ្សេងៗ ២៧.២% គ្មានចម្លើយ
រដ្ឋាភិបាល	សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភាឯកភូត
- ប្រធានាធិបតី	យ៉ាណូស អាឌែរ
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	វិចទ័រ អ័របាន
- ប្រធានរដ្ឋសភា	ឡាស្លូ កូវែរ
នីតិបញ្ញត្តិ	រដ្ឋសភា
និម្មិតកម្ម
- ក្សត្របុរីហុងគ្រី	៨៩៥[3]
- ព្រះរាជាណាចក្រ	២៥ ធ្នូ ១០០០[4]
- បដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៨៤៨	១៥ មីនា ១៨៤៨
- ចក្រភពអូទ្រីស-ហុងគ្រី	៣០ មីនា ១៨៦៧
- សន្ធិសញ្ញាទ្រីយ៉ាណុង	៤ មិថុនា ១៩២០
- សាធារណរដ្ឋទីបី	២៣ តុលា ១៩៨៩
- ចូលជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប	១ ឧសភា ២០០៤
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី	១ មករា ២០១២
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	៩៣,០៣០ គ.ម២   (ទី១០៨)
- ផ្ទៃទឹក (%)	៣.៧[5]
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)	៩,៧៣០,០០០[6] (ទី៩១)
- ដង់ស៊ីតេ	១០៥ នាក់/គ.ម២   (ទី៧៨)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	៣៥៩.៩០១ ពាន់លានដុល្លារ[7] (ទី៥៣)
- ក្នុងម្នាក់	៣៦,៨៤៨ ដុល្លារ[7] (ទី៤១)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប	១៨០.៩៥៩ ពាន់លានដុល្លារ[8] (ទី៥៣)
- ក្នុងម្នាក់	១៨,៥២៧ ដុល្លារ[7] (ទី៤៥)
ជីនី (២០២០)	២៨.៣[9] ទាប
HDI (២០១៩)	០.៨៥៤[10] ខ្ពស់ណាស់ · ទី៤០
រូបិយវត្ថុ	ហ្វូរី (HUF)
ល្វែងម៉ោង	UTC+១ (CET)
- រដូវក្តៅ (DST)	UTC+២ (CEST)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ	ឆ្នាំ/ខែ/ថ្ងៃ – yyyy.mm.dd
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៣៦
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.hu

នៅសម័យកាលឆ្នាំ ៤៥០ មុនគ.ស ក្នុងស.វ ទី០៩ ប្រទេសហុងគ្រីបានទទួលស្តេចថ្មីឈ្មោះអាភេដ'(Arpad) ដែលជាជីតារបស់ ស្តិបភេន(stephen) នៃប្រទេសហុងគ្រី ព្រមទាំងបានបំពាក់មង្កុតដែលព្រះសង្ឃរាជចំនួន ១០០០ អង្គយកមកពីប្រទេស រ៉ូ​ម (Rome)។ មុនឆ្នាំ ៩៤៦ ប្រទេសហុងគ្រីបានក្លាយជាអាណាចក្រមួយដ៏អស្ចារ្យ ហើយបន្ទាប់មកក៏មានការបែងចែកអរិយធម័ខុសៗ នៅភាគខាងលិចនៃពិភពលោក។ អ្វីដែលនឹកស្មានមិនដល់នោះគឺហុងគ្រីធ្លាប់តែជាប្រទេសដែលមានភាពរីកចំរើនយ៉ាងខ្លាំង តែក្រោយពេលសង្គ្រោមលោកលើកទី១ ប្រទេសនេះត្រូវបាត់បង់ដែនដីអស់៧០% ហើយដង់ស៊ីតេប្រជាជនត្រូវបាត់បង់មួយភាគបីនៃចំនួនប្រជាជនសរុប ហើយនេះគឺជាការខូចខាត់ដ៏ធំបំផុតនៃប្រទេសហ៊ុងគ្រី ក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អង្គការ Treaty of trianon ។ នៅឆ្នាំ ១៩៤៧-១៩៨៩ ស្តេចនៃប្រទេសហ៊ុងគ្រីបានសំរេចចូលបក្ស កំមុយនីស(Communist) ក្នុងអំឡុងពេលដែលប្រទេសនេះមានការលូតលាស់សុះសាយឡើងវិញ ប៉ុន្តែក៏មានការប្រុសប្រយ័ត្នចំពោះពួករាវ៉ូលូស៊ិនក្នុងឆ្នាំ​១៩៥៦ ហើយសំខាន់បំផុតនោះគឺការបិទច្រកព្រំដែនរវាងប្រទេសហ៊ុងគ្រីនិងប្រទេស អូស្តារ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៩​ មករដ្ឋភិបាលគឺជាសាធារណះរដ្ឋសភា។ បច្ចុប្បន្ននេះហ៊ុងគ្រីគឺជាប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ខ្ពស់បំផុត ហើយក៏ជាប្រទេសមួយដែលពិភពលោកចាប់អារម្មណ៏ផងដែរ។

ហុងគ្រីគឺជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប ណាតូ អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក និងក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបជាដើម។

និរុត្តិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ឈ្មោះហុងគ្រី

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ប្រវត្តិសាស្ត្រហុងគ្រី

មុនឆ្នាំ ៨៩៥

ប្រទេសហ៊ុងគ្រីនៅស.វទី១០

មុនគ.សទី៩ ចុងស.វទី ៤ ផាណូនា (Panonia) គឺជាខេត្តបុរាណចាស់ហើយជាផ្នែកមួយនៃតំបន់ រ៉ូម៉ានអេមភៀរ (Roman Empire) ក្នុងតំបន់ដ៏តូចនៃប្រទេស ហ៊ុងគ្រី។ តំណាក់កាលចុងក្រោយបង្អស់នៃតំបន់ រ៉ូម៉ានអេមភៀរ​ នេះក៏បានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលទីក្រុងដ៏អស្ចារ្យ ដែលមានផ្លូវក្រាលកៅស៊ូយ៉ាងស្រស់ស្អាត ហើយគ្រប់វិស័យទាំងអស់នៃតំបន់នោះមានការរីកចំរើនជាខ្លាំង។ ការមកដល់ដំបូងបំផុតនៃពួក ហ៊ួនដែល បានសាងអំនាចនៅតំបន់នេះក្រោមច្បាប់ អ័រថលា ។ អ័រថលា គឺជាច្បាប់ដ៏ចាស់បុរាណមួយនៃជនជាហ៊ុងគ្រី។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយច្បាប់នេះក៏ត្រូវបានគេផ្តួលរំលំដោយអ្នកមានចំនេះដឹងជាច្រើននាក់។ បន្ទាប់ ពីការប្តឹងមកច្បាប់នោះក៏បានសាបសូន្យបន្តិចម្តងៗ។

នៅក្នុងឆ្នាំ ៥៦០ អាវ៉ាស បានស្ថាបនារដ្ឋមួយដែលមានឈ្មោះថា អាវ៉ា ខាហ្គាណេត សំរាប់ការពារជាតិមាតុភូមិ ព្រមទាំងមានក្រុមទាហានចំាការពារពួកប្រទេសដែលមានបំណងចង់រុករានចូលមក​ដណ្តើមទឹកដីរបស់ខ្លួនទៀតផង។ អាវ៉ា បានទទួលជោគជ័យជាច្រើនលើកច្រើនសារមិនថាសង្គ្រោមក្នុងស្រុកនិងសង្គ្រោមក្រៅស្រុក។ ជាចុងក្រោយបន្ទាប់ពីអាវ៉ាមានអាយុ ២៥០ ឆ្នាំ ពួកនេះក៏បានច្បាំង យកតំបន់មួយដែលមានឈ្មោះថា ហ្រាក់ស៏ ដែលមានស្តេចឈ្មោះឆារឡេម៉ាក ដែលស្ថិតនៅភាគខាងលិចនៃតំបន់ប៉ូហ្គារ៉េន និងភាគខាងកើតនៃតំបន់គ្រួម ។ សូមបញ្ជាក់ថាមិនមែនមានតែតំបន់ ពីរនេះទេដែលរដ្ឋនេះដណ្តើមបាន ព្រោះនៅស.វទី ៩ ដែនដីនេះមានសភាពតូចចង្អៀតហើយចំនួនប្រជាជនមានកំរិតទាបបំផុត និងប្រជាជនភាគច្រើនជាកញ្ជះ។

ស្តេច អាណួវ ត្រូវបានគេតែងតាំងកាន់កំលាំងកងទ័ពជំនួស ស្វាតួបភ្លួស នៅទិសបូពា៏នៃតំបន់ ដាណួប។ នៅក្នុងឆ្នាំ ៨៩៤ ខណះពេលដែល សឺមើអន វាយប្រហារទៅលើប៉េសាន់ធីន អ៊ីមផាយ ស្វាតួបភ្លួស បានឈ្លោះជាមួយ ស្តេច អាណួវ ដោយបានលុកលុយនៅតំបន់ ផាន់ណូនរ ។ ប៉ុន្តែស្តេច អាណួវ ក៏មានជំនួយពីពួកហ៊ុងគ្រី ដែលបានជួយយកតំបន់ ប៉ូហ្គារ៉េន និង តំបន់ម៉ូរ៉ាវ៉ាន់ ពីក្រោយផងដែរ។

ភូមិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ភូមិសាស្ត្រហុងគ្រី

រដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ

អត្ថបទដើម: នយោបាយនៅហុងគ្រី

សេដ្ឋកិច្ច

អត្ថបទដើម: សេដ្ឋកិច្ចហុងគ្រី

ប្រជាសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ប្រជាសាស្ត្រហុងគ្រី

វប្បធម៌

អត្ថបទដើម: វប្បធម៌ហុងគ្រី

កំណត់សម្គាល់

1. នៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី ប្រជាជនទូទៅអាចប្រកាសអត្តសញ្ញាណជាតិសាសន៍ច្រើនជាមួយបាន ដូច្នេះហើយបានជាផលបូកខាងលើមានចំនួនលើសពី ១០០%។

ឯកសារយោង

1. Vukovich, Gabriella. (ភាសាហុងគ្រី) Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok. Budapest. ល.ស.ប.អ. 978-963-235-542-9. http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/mikrocenzus2016/mikrocenzus_2016_12.pdf។ បានយកមក 10 January 2019.
3. Encyclopedia Americana: Heart to India. 1. Scholastic Library Pub.. 2006. p. 581. ល.ស.ប.អ. 978-0-7172-0139-6. https://books.google.com/books?id=igzYAAAAMAAJ.
4. University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
5. "CIA World Factbook weboldal". Retrieved 3 June 2009.
6. "STADAT – 1.1. Népesség, népmozgalom (1941–)". www.ksh.hu. Archived from the original on 20 មិថុនា 2019. Retrieved 12 June 2019.
7. "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. Retrieved 26 October 2021.
9. "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Retrieved 9 August 2021.
10. "Human Development Report 2020" (PDF) (in អង់គ្លេស). កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ. 15 December 2020. Retrieved 15 December 2020.