From Wikipedia, the free encyclopedia
Гидронефроз (синонимы бүйрек тамшылары[1]) — бүйрек паренхимасының бірте—бірте атрофиясына әкелетін пиелуретеральды сегментте несептің шығуының бұзылуына байланысты бүйрек жамбасы мен тостағаншаның кеңеюі. Аурудың жағдайлары, жасына байланысты, халықтың 0,6—4,5% -ында кездеседі.[2] Негізгі симптом - бүйрек жамбасының ұлғаюы - несеп шығарылғаннан кейін жиналатын орын. Гидронефроздың нәтижесінде бір немесе екі бүйректе зәрдің жиналуы бүйректің ісінуіне және ұлғаюына әкелуі мүмкін. Гидронефроз, әдетте, дер кезінде диагноз қойылса және емдеуді дереу бастаса, ұзақ мерзімді ақауларды тудырмайды.[3]
Бүйрек пиелектазымен қатар, пренатальды скрининг кезінде ұрықтың ультрадыбыстық зерттеуі кезінде туа біткен гидронефроз жиі анықталады. Жүктілік кезінде жұмсақ гидронефроз әдетте анықталады, мұндай жағдайларда әдетте ұрықтағы зәр шығарудың жоғарылауынан туындайды деп есептеледі. Көп жағдайда нәрестелерде емдеу қажет болмауы мүмкін.[3]
Гидронефроз бүйректен қуыққа зәр ағысының бітелуінен, зәр шығару жолынан несепағарға кері ағуынан, уретраның бітелуінен болуы мүмкін. Созылмалы бүйрек ауруы — емделмеген ауыр жағдайларда гидронефроз бүйректің жұмысын тоқтатуы мүмкін. Емдеу гидронефроздың пайда болу себептеріне байланысты.[3]
Бүйрек паренхимасының атрофиясының ауырлығына байланысты гидронефроздың 4 дәрежесі бөлінеді:
Себептерге байланысты гидронефроз туа біткен немесе жүре пайда болуы мүмкін.
Туа біткен және жүре пайда болған гидронефроз асептикалық немесе жұқтырған болуы мүмкін.
Клиникалық түрде гидронефроз іштің ауырсынуымен, екіншілік пиелонефритпен және іш қуысында ісік тәрізді түзіліспен көрінеді, іштің пальпациясында анықталады. Кішкентай балаларда іштің ұлғаюы, диспепсия, құсу, мазасыздық және зәр шығару жолдарының инфекциясының белгілері жиі кездеседі. Екі жақты гидронефрозбен баланың дамуы кешіктірілуі мүмкін.
Гидронефроз бүйрек жамбасының алдындағы зәрдің бітелуінен болады. Кедергі нефрон өзекшелерінің кеңеюіне және бүйрек ішіндегі өзекшелердің ішкі қабатының тегістелуіне әкеледі, бұл өз кезегінде бүйрек тостағандарының ісінуіне әкеледі.
Гидронефроз жедел немесе созылмалы болуы мүмкін. Жедел гидронефрозда бүйрек қызметінің толық қалпына келуі байқалады. Дегенмен, созылмалы гидронефрозбен бүйрек функциясының тұрақты жоғалуы кедергі жойылғаннан кейін де байқалады.
Жоғарғы зәр шығару жолдарының кез келген жерінде пайда болатын кедергі бүйректен қуыққа зәрді өткізе алмауына байланысты бүйрек құрылымдарындағы қысымның жоғарылауына әкеледі. Жоғарғы жолдың бітелуінің жалпы себептеріне несепағарлардың немесе үстіңгі тамырдың ішкі тарылуынан туындаған тосқауылдық тастар мен несеп-жамбас қосылысының бітелуі жатады.
Төменгі зәр шығару жолында пайда болатын кедергі де бүйрекке зәрдің кері ағуы арқылы қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Жалпы себептерге қуық дисфункциясы (мысалы, нейрогендік көпіршік) және уретральды обструкция (ер сәбилердегі артқы уретральды қақпақшалар сияқты) немесе қысу (мысалы, егде жастағы ер адамдарда қуық асты безінің гипертрофиясы) жатады.
Жүктілік кезінде жатырдың декстроротациясы (оңға айналуы) оң несепағардың қысылуын тудыруы мүмкін, осылайша гидронефрозды сол бүйрекке қарағанда оң бүйректе жиірек етеді. Сонымен қатар, эстроген, прогестерон және простагландин сияқты гормондар несепағардың кеңеюін тудыруы мүмкін, осылайша несеп шығару жолында көрінетін кедергінің болмауына қарамастан гидронефрозды тудырады.[4]
Диагноз ультрадыбыстық, экскреторлық урография және ренография негізінде қойылады.
Пренатальды диагностикада аурудың дәрежесі УДЗ арқылы өлшенетін бүйрек жамбас өлшемімен анықталады.
| Мерзімі | Жеңіл | Орташа | Ауыр |
|---|---|---|---|
| 2-ші триместр | 4 мм-тен 10 мм-ге дейін | 10 мм-тен 15 мм-ге дейін | 15 мм-ден астам |
| 3-ші триместр | 7 мм-тен 10 мм-ге дейін |
2 кезеңді емдеу консервативті болып табылады, зәрдің шығуын ынталандыруға бағытталған. Келесі кезеңдерде пиелуретеральды сегменттің ашықтығын қалпына келтіруге бағытталған хирургиялық емдеу мәселесі шешіледі. Мысалы, нефростомияны қою, ол зәр ағынын қалпына келтіреді және қабынуды жеңілдетеді.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
