Мойынқұм (құмды алқап, Түркістан, Жамбыл облыстары)

Мойынқұм — Түркістан, Жамбыл облыстары жеріндегі құмды алқап.

Мойынқұм құмды алқабы
Сипаттамасы
Ұзындығы	500 км
Ені	15−30 км
Ауданы	37,5 мың км²
Климаты
Қаңтардағы орт. температура	-11,2 °C
Шілдедегі орт. температура	26,9–25,6 °C
Жылдық жауын-шашын деңгейі	150−330 мм
Орналасуы
43°53′07″ с. е. 71°52′37″ ш. б.43.88528° с. е. 71.87694° ш. б. / 43.88528; 71.87694 (G) (O) (Я) (T)
Ел	Қазақстан
Аймақ	Түркістан, Жамбыл облыстары
Мойынқұм құмды алқабы
Lua error Module:Wikidata/media ішіндегі 4 жолында: attempt to concatenate local 'value' (a nil value).

 Басқа мағыналар үшін Мойынқұм деген бетті қараңыз.

Географиялық орны

Солтүстігі мен шығысында Шу өзені аңғарымен, оңтүстігінде Қаратау, Қырғыз Алатауы жоталарының бөктерімен шектеледі.

Жер бедері

Ауданы 37,5 мың км². Оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай 500 км-ге созылып жатыр. Мойынқұмның Шу өзеніне жалғасқан бөлігінің ені 15–30 км. Жер қыртысы палеозойлық тұғырдың майысқан (Шу синеклизасы) жерінде жатыр, беткі жағы шөгінді қабат. Шығыс бөлігі биіктігі 10–25 м, ұзындығы 1–2 км-дей жеке жалдарға бөлінген, жер бедері бұйратты. Орталық бөлігінде биіктігі 50 – 70 м құмды қырқалар қалыптасқан. Ойыстарда жер асты сулары тым жақын. Оңтүстік-шығысында және батысында жер асты сулары тереңіректе (35 – 50 м) кездеседі.

Климаты

Климаты өте қуаң континенттік. Қаңтардың орташа температурасы батысында –11,2С (Тасты ауылы маңында), шығысында – 2–7,5С (Үмбет ауылы маңында), шілдеде 26,9–25,6С. Ауаның ең төменгі температурасы –40 –44С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 150–330 мм. Қардың қалыңдығы 10–15 см-ден аспайды.

Өсімдігі мен жануарлары

Сексеуіл, жусан, жүзгін, еркекшөп, теріскен, т.б. өседі. Ақбөкен, қарақұйрық, қоян, кірпі, қосаяқ, саршұнақ, т.б. мекендейді. Мойынқұм – мал жайылымы. Шұратты жерлері шабындық ретінде пайдаланылады. Үмбет мемлекеттік аңшылық шаруашылығы және Андасай (Аңдысай) қорықшасы ұйымдастырылған.^[1]

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы