Циста (грек. kystіs — көпіршік) — бір клеткалы қарапайымдардың қолайсыз жағдайларда пайда болатын тығыз қабықшасы.
Қарапайымдарда (талшықтылар, тамыраяқтылар, споровиктер, инфузориялар) қорғаныш цистасы, көбею цистасы деген түрлері бар. Қорғаныш цистаның қабығы қалың, қоймалжың-кілегейлі не қатты, хитин тәрізді заттардан құралған, кейде минералданады. Цистаның бұл түрі қолайсыз жағдайларда (су тартылу, су қату) пайда болады. Паразит организмдерде иесі организмнен шығарда пайда болып, сыртқы ортада тіршілік қабілетін сақтап (кейде бірнеше жылға дейін, мыс., Colpoda туысы 16 айға дейін, Oіcomonas — 5,5 жылға, Perіdіnіum cіnotum түрі 16,5 жылға дейін) иесіне түседі. Көбею ццистаның қабығы жұқа, көбею кезінде ғана пайда болады.
Өсімдіктерде (перидиней балдырлар, хризомонада, эвглена) цЦиста көбінесе қолайсыз жағдай туғанда түзіледі және кеуіп қалса да, қолайлы жағдай туғанда, қайта тіршілік ете бастайды. Әдетте бір цистадан бір дарабас дамиды, бірақ көбею ретінде бірнеше дарабас дамитын жағдай да кездеседі. Бактерияларда циста негізінен азотбактерлерде метилтрофты бактерияларда, спирехоттерде, т.б. кездеседі. Циста олардың радиацияға төзімділігін және кеуіп кетуден сақтайды. Сондай-ақ миксобактериялардың жемістік денесінің арнайы бөлігін (миксоспоралардың шоғырланып, жалпы қабықшаға жиналуын) көрсетуде Циста термині қолданылады.[1][2]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
