Кәдімгі көкек
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кәдімгі көкек (лат. Cuculus canorus) - Көкектәрізділер отрядының Көкектер тұқымдасына жататын құс.
Кәдімгі көкектің денесі өте үлкен болмаса да (бар болғаны 100 грамм шамасында) ұзын құйрығы және жабын қауырсындарының тығыздығынан едәуір ірі болып көрінеді. Көкектің реңі (бүкіл жабын қауырсының сұр реңкі және көлденең жолақты дәл сондай құйрығы болғандықтан) қырғиға ұқсас болады да, ұсақ торғайларды үркітеді. Аналықтары және көкектер жабын қауырсындарының реңкі көбінесе қызыл-сары болып келеді. Аналығы тамылжыта бүлкілдетіп, қарқылдаған дауысы шығады.
Ұя салмайды, құстың бұл түріне ұяшыл масылдық қасиеті тән. Әрбір аналықтың маманданған шағын торты түрлері бар - аналықтар ұя иесі жұмыртқасының мөлшері және реңіне ұқсас жұмыртқа туады. Көкек ұя иесінің жұмыртқа салуға даярлаған немесе жұмыртқасы бар ұясын тауып алып, оған өз жұмыртқасын салады.
Жұмыртқаны жарып шыққан қызыл - шақа және соқыр балапан инстинктивті қимыл жасайды - ұя қабырғасына аяғын тіреп, ұядағы өзінен басқаларды (ұя иесінің жұмыртқасын немесе балапандарын) сыртқа теуіп шығарады. Ұяда жалғыз қалған көкектің балапаны барлық қамқорлықты асырап алған аталық пен аналықтарға жүктейді. Көкектің балапаны көбінесе тез өсіп, өзінің асыраушысынан да үлкен болып кетеді де, ересек құсқа балапанның арқасына қонып, асыранды балапанның шырылдаған үлкен аузына кезектегі қорек үлесін тықпалайды.
Көкектің аналығы жаз бойы бөтен ұяға 12 жұмыртқаға дейін астыртын қалдырып кетеді. Көкектер көбінесе бунақденелілермен қоректенеді, өзге құстар қабыл алмайтын, тіпті түкті жұлдызқұрттарды да жейді. Қазақстанға кешеуілдеп - сәуірдің ең соңында ұшып келіп, қыркүйектің соңына дейін ұшып кетеді.
Үндістанды қоспағанда Еуропада, Африканың үлкен бөлігінде орын тепкен. Қазақстанда мүлде сусыз және тіршіліксіз шөлден басқа жерлердің барлығында өмір сүреді.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_by_Tim_Peukert.jpg)
