Tagnit (Amtiweg)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tagnit neɣ Akal (azamul-is: ) d amtiweg wis 3 deg wuggug ɣef tafukt (iṭij) deg unagraw anafuk (seld n uziweɣ d tetrit), akken i tga seg yimtiwgen inamuren meqqren yakk d amtiweg ameqqran wis 5 deg unagraw anafuk[1] seg wekdu-ines d takura-ines d tneẓẓi-ines, akken i yettwassen umtiweg-a s Wakal yakk d Umaḍal.
Tagnit | |
---|---|
Annay | |
Amaccaq ɣer tegnit | 0 km |
Itezzi ɣef | Iṭij |
Yettusemma ɣef | akal, terre (fr) d boule (fr) |
Timezzit | |
Aceffalu |
151 930 000 km 1,00000261 AU 1,01671388 AU |
Afafuk | 147 095 000 km |
Agellus azen-gejdan n tmezzit |
1 AU 149 598 023 km |
Annfal amezzay | 0,016710219 |
Tallit tamezzayt | 365,256363004 ass |
Vitesse orbitale (fr) | 107 200 km/h |
Aẓalay anemmas | 358,617 ° |
Annuz amezzay |
7,155 ° 1,57869 ° |
Addud n tyersi tamalayt | 348,73936 ° |
Afakul n ufafuk | 114,20783 ° |
Tasengama | |
Aqqaṛ | 6 378,137 km |
Akdu | 12 742 km |
Tamezza | 40 075 km d 24 901 miles |
Tigni | 0,0033528 |
Tajumma | 510 064 472 km² |
Ableɣ | 1 083 210 000 000 km³ |
Takura | 5 972,37 Yg |
Taneẓẓi | 5 514 kg/m³ |
Taẓɣelt tasemdayt | 15 °C (atmosphère terrestre (fr) ) |
Asafet (Albidu) |
0,434 0,306 |
Azemz n ubeddi d unulfu | 4 540 million years BCE |
Tagnit d tamezduɣt i waṭas n telmas n imuddiren am wemdan d iɣersiwen anda i tga d adeg amyiwen deg usedday yettwassnen s tilin n tudert deg-s, tennulfa-d send(uqbel) n 4,54 n imelyaṛen n iseggasen,[2][3]Maca tudert deg tegnit tban-d deg umelyaṛ n iseggasen-a ineggura. Seg yimar-mni, tignudert tegla-d s ubeddel deg tignut tinegnit d tfadiwin deg-s, ayen yeǧǧan imuddiren yettidiren s weksijin ad nnernin w ad temmag tissi n wuẓun ixeddmen yakk d yiger adekran n tegnit i twaffra n izenzaren ibumzelgen (yeṭṭurrayen)
Tiskanin tisengamin n tegnit d tmezzit tasengamt timezgit deg wanda i tetezzi ɣef tfukt ǧǧant tudert ad tenfufed w ad tesmed (ad tkemmel) deg-s alammi d ass-a, Akken i ttɣilen imusnawen d akken ad ternu ad tesmed i 1,2 n imelyaṛen n iseggasen niden. Sin akin tafat n tfukt yettnernin ad tečč w ad tfakk tignudert-is acku taẓɣelt n tfukt ad tali deg yimal w ad ternu ad timɣuṛ alamma tuɣal d acafcal azeggaɣ w ad yiweṭ wekdu-ines alamma d tmezzit n tegnit
Ttidiren ugar n 7,7 n imelyaṛen n yimdanen deg tegnit[4]
Tiɣbula n tegnit yemgaraden xeddment i wakken ad ǧǧen tilin n teɣreft meqqren n yimdanen ibeṭṭun amadal gugar-asen, imdanen-a ẓẓunin (ferqen) ɣef 200 n tmura timzirgin. Akken ig snefli wemdan aṭas n tmettiyin d tɣermawin d yedlisen yemgaraden