Imaziɣen
Agdud anaṣli i izedɣen Tafriqt ugafa / From Wikipedia, the free encyclopedia
Imaziɣen d imezdaɣ ineṣliyen deg tefriqt ugafa, d nutni i yellan d amur ameqqṛan deg yimezdaɣ n Tmazɣa/Tafriqt n ugafa, tutlayt-sen d Tamaziɣt, xas ma yella aṭas deg-sen ass-a la ttmeslayen Taɛrabt.
ⵉⵎⴰⵣⵉⵖⵏ, ⵎⵣⵗⵏ | |
---|---|
Annay/Akenyal n yimaziɣen | |
Leḥsab | |
20–30 imelyan[1][2][3] – 50 imelyan[4] | |
Timnaḍin akked amur ameqqran n yimezdaɣen | |
Lmerruk | seg ≈ 14 imelyan[2] ar ≈ 20 imelyan[5][6][7][6] |
Lezzayer | seg 9[2] ar ≈ 13 imelyan[6][8] |
Libya | ~3,850,000[4] |
Tunes | 110,000[9] ar ≈ 389,652[4] |
Fṛansa | kter n 2 imelyan[10] |
Tamuriṭanit | 2,883,000 (2,768,000[11] & 115,000[12]) |
Nnijer | 1,620,000[13] |
Mali | 850,000[14] |
Biljik | 500,000(Including descendants)[15] |
Timura n Wadda | 367,455(Including descendants) |
Burkina Faso | 50,000[16] |
Maṣer | 34,000[17] neɣ 1,826,580[4] |
Kanada | 37,060 (Including those of mixed ancestry)[18] |
Israyel | 3,500[19] |
Iwunak Yedduklen | 1,327[20] |
Tutlayin | |
Tutlayin timaziɣin, ttwurant s Tifinaɣ neɣ s ugemmay Amaziɣ Alatin; Ddarja n Tefriqt Ugafa (gar Arabized Berbers) | |
Ddin | |
Amur ameqqran seg-sen tasunnit. Lbaqi ttekkin ɣer ifurkawen nniḍen n lislam (Taciɛit, Taɛibadit), Tamasiḥt (ladɣa Taprutistant),[21][22] Tudayt, akked liman aqdim | |
Igududen wid ay asen-yettilin | |
At tutlayin tifrusyawiyin nniḍen[23][24][25][26][27][28][29] |
Imaziɣen ḥerren-d akal d ameqqran, yewweḍ seg wemda n Isiwan, deg Utaram (lɣerb) n Maṣer alamma d Targa Zewwaɣen d Muriṭanya, ɣef yiri n ugaraw Aṭlasi. Yuɣ lḥal, d Imaziɣen i d agdud n Tefriqt awḥid id-iḥerren anect-a n wakal, imi amur ameqqran deg yegduden ifriqiyen-nniḍen, tikwal sɛan kan akal d amecṭuḥ, tikwal bitt, cerken-t akked yegduden-nniḍen. Imaziɣen ttuneḥsaben d agdud n yiri (race) amellal, xas ma yella nettaf gar-asen aṭas n yimibriken d yiberkanen.
Aṭas n Yimaziɣen id-mazal la ttmeslayen tamaziɣt, rnu deg yiseggasen-a ineggura, aṭas n trebbaɛin timaziɣin id-yennulfan i wakken ad wtent ad ḥerzent tutlayt-nsent. Xas ma yella tantalyin (dialectes) i ttmeslayen Yimaziɣen mgaradent si tama ɣer tayeḍ, maca kkant-d akk seg yiwen n uẓar, seg yiwet n tutlayt, yernu yeshel ɣef waṭas n timaziɣin ad msegzunt(msefhament) gar-asent s tutlayt-nsent, xas ma yella mgaradent tentalyin-nsent.
Imaziɣen mazal ṭṭfen deg waṭas n wansayen (lɛaddat), ladɣa wid yettidiren di Merruk akk d Uneẓruf (ṣṣeḥra), dacu kan, ass-a, aṭas n wansayen imaziɣen i yellan ɣef yiri n nnger, la ten-ttaǧǧan medden yernu ur d asen-ttgen ara leqrar. Nnig waya, ula d tutlayt tamaziɣt la tettuɣal ɣer deffir deg waṭas n tamiwin n Tmazɣa, medden la d-ttaǧǧan, ilmeẓyen ur ttlemden ara, dɣa yessefk ad yettwaxdem kra n leqdic s lḥir i lmend n ussukkes n tutlayt di tmiwa-a.
Ass-a llan azal n 45 imelyan n imaziɣen deg ddunit merra.