At Betrun
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
At Betrun (s Tafrensist: Aït Betroun neɣ Aït Bethroun, sTaɛrabt: بني بترون) d taqbilt tamaziɣt taqbaylit n zik i gesɛan ukuz (4) n leɛrac : At Yenni, At Wasif, At Budrar (Ibudraren) d Wat Bu Ɛekkac (anẓul n taɣiwant n At Wasif)[1].
At Betrun kecmen di taqbilt n Yigawawen, zgan-d deg unẓul agmuḍan n twilayt n Tizi Wezzu di Tamurt n Leqbayel, Lezzayer. Nutni d inaragen n At Mengellet deg ugmuḍ, n At Iraten deg ugafa, n At Sedqa deg utaram, ak n Yimceddalen deg unẓul.
Ɣef leḥsab n Charles Devaux, ssawalen i yiman-sen « wul n yigawawen », qesḥen deg unni n leqwanen nsen.[1] Taqbilt n At Betrun tettwasen s tamguri (ibeckiḍen, tikubiwin...) d tinḍi ines (timeɣwanin). Ɣur At Budrar, At Wasif, ladɣa At Yenni, llan aṭas n yimziren i lhan, tiḍni nsen taneblalt.[2] At Betrun ttwasnen daɣen s tasekkakt di lweqt n Yiɛutmaniyen[1]. Tamugri nsen nettat i meqren uk seg Yizwawen.
At Betrun meɛnas « arraw n Betrun », At Yenni meɛnas « arraw n Yenni ». Anezwar Amaziɣ « Aït » meɛnas « arraw n — », ittwaxdam i tayvawt, maca yezmer ad yili meɛnas « widak n — » neɣ « medden n — »[3], am di At Wasif, meɛnas « medden/widak n tasift », At Boudrar, meɛnas « medden/widak n wedrar »[4]. Anmezruy ineslem, Ibn Xeldun, ibder At Betrun s tutlayt taɛrabt am akka : Béni-Itroun[5].
Ɣef leḥsab n unmezruy ineslem n lqern 14, Ibn Xeldun, At Betrun d yiwet n taqbilt ittwasnen seg Yigawawen gar aṭas n tiqbilin niḍen,[5] Izwawen llan zedɣen di Tamurt n Leqbayel (si Bgayet almi d Delles) kecmen di taqbilt Tamaziɣt n Yikutamen[6] i gellan iserdasen n Yifaṭimiyen Iciɛiyen. Aywiẓri andalusi, Ibn Ḥazm, atah yid-s[6]. Maca Ibn Xeldun yenna-d belli iywiẓriyen Imaziɣen s yiman-sen qqaren-d belli Izwawen d Iznaten, arraw n Semgan, mmis n Yaḥya (Yedder), mmis n Dari, mmis n Zeddjîk (neɣ Zahhîk), mmis n Medracen[6], ajaddiw n Yimaziɣen n wegraw n Botr, wegraw niḍen ism-is Baranis, anda ikecmen Iẓnagen d Yikutamen. Tisrsit n Ibn Xeldun d Ibn Hazm ttbanen-d d tidett, xas yenna-d belli Izwawen s yiman-sen qqaren-d belli ttemyilin ar Iznaten s yidammen[6]. Neẓra belli aẓar n At Betrun d Amaziɣ, maca ur neẓri ara ma nutni d Iznaten neɣ d Ikutamen.
Ɣef leḥsab tansayt tatlayt, At Yenni d Wat Wasif sɛan ajaddiw yiwen ism-is Ɛiṣam. Ɛiṣam yella yesɛa sin n warrac : Yenni, ajaddiw n At Yenni, ak d Wasif, ajaddiw n At Wasif[7].
Abdar amezray aqdim uk n Wat Betrun yusa-d si lqern 14 sɣur Ibn Xeldun, deg adlis ines, Amezruy n Yimaziɣen. Ibn Xeldun yenna-d :
Assagi, leɛrac n Yizwawen izriren d At Yeǧǧer, At Mangellat, At Itroun, At Yenni, At Bu Ɣerdan, At Itturaɣ, At Bu Yusef, At Cɛayeb, At Ɛisi, At Sadqa, At Ɣebri ak d Igectulen[5].
Maca ism inna d aqdim. Yism n Ibn Xeldun i Wat Betrun, Beni-Itroun yella di Spenyul, swaswa di Tigzirin n Balyar[8]. Lxilafa n Cordoba staɛmren tigzirin nni di lqern wis 10 s yigen yella degs Imaziɣen[9], yerna Imaziɣen am Imrabḍen ak d Imweḥdiyen rnan staɛmrentt snat n tikkal (di 1106 d 1203)[8].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.