belgili ózbek qosıqshısı, kompozitorı, shayırı hám aktyorı From Wikipedia, the free encyclopedia
Sherali Jórayev (1947-jıl 12-aprel, Lenin rayonı, Ándijan, Ózbekstan SSR, SSSR - 2023-jıl 4-sentyabr, Tashkent, Ózbekstan ) - belgili ózbek qosıqshısı, kompozitorı, shayırı hám aktyorı. 1987-jıl Ózbekstan xalıq artisti ataǵı, 2018-jılda bolsa Tadjikistan xalıq artisti ataǵı berilgen[1][2]. 1991-jıl oǵan Alisher Nawayı atındaǵı Ózbekstan Respublikası Mámleket sıylıǵı berilgen. 2022-jıldıń 12-aprelida Prezident pármanına qaray óziniń 75 jıllıq yubileyinde Jórayev „El-jurt húrmeti“ ordeni menen de táǵdirlengen[3]. Jórayev atqarǵan qosıqlar ózbekler arasında belgili.
Sherali Jórayev 1947-jıl 12-aprelde Andijan wálayatınıń Lenin rayonında (házirgi asaka Asaka qalasında ) tuwılǵan. Onıń qaysı kúnde tuwılǵanı belgisiz. Qosıqshı 12-apreldi óz tuwılǵan kúni etip tańlaǵan. 12-aprelde orıs kosmonavtı Yuriy Gagarin keńislikke ushqan. Qosıqshı aytıwına qaray, onıń bul saneni óz tuwılǵan kúni etip tańlawına taǵı bir sebep ol oqıwshılıq dáwirinde 12-aprel kúni bolıp ótken velosportta jeńimpaz bolǵan[4].
Jórayev 1972-jıl Tashkent teatr hám súwretshilik kórkem óneri institutın tamamlaǵan. 1976-jıl Mannon Uyǵur atındaǵı Tashkent mámleket kórkem óner institutın juwmaqlaǵan.
2023-jıldıń 4-sentyabrinde uzaq dawam etken kesellik sebepli qaytıs bolǵan[5][6].
Jórayev ózbek mámleket estradasi (1972-1973), „Shadlıq“ qosıq hám oyın ansamblı (1972-1979 ), Ándijan wálayatı filarmoniyasi (1979 -1986 ), Ózbek mámleket filarmoniyasi (1986 -1996 ), „Ózbeknavo“ birlespesinde (1999-jıldan ) jeke atqarıwshı qosıqshı bolǵan.
Jórayev tábiyiy shireli dawısqa iye bolǵan. Atqarıw usılı monologik, dramatik tınıshsızlanıwlarǵa tiykarlanǵan. Onıń atqarıwındaǵı qosıqlar itibarlılıǵı, filosofiyalıq mazmunga baylıǵı, insandı ózine tartatuǵınlıģı hám tereń insaniy dártliligi menen ajralıp turadı. Jórayev repertuari kóp qırlı bolıp, qosıqlarınıń tiykarın Shıǵıs eski (Alisher Navaiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Sa'diy Sheroziy, Qurandı yadǵa biletuǵın adam, Mashrab, Ogahiy, Jaloliddin Rumiy, Jomiy hám basqalar ) hám zamanagóy (Erkin vohidov, Abdulla Oripov hám basqalar ) shayırlardıń qosıqları quraydı[7]. 2008-jıl Jórayev úyinde Rumiyxanliq keshelerin shólkemlestirgen[8].
Jórayev óziniń uzaq jıllıq dóretiwshiligi dawamında júzlegen qosıqlar jazıp, olardı atqarǵan. Onıń eń ataqlı qosıqları arasında „Bahor ayyomi“ (Bobur sheʼri), „Birinchi muhabbatim“ (Abdulla Oripov sheʼri), „Inson qasidasi“ (Erkin Vohidov sheʼri), „Karvon“, „Meni kutgil“ (Konstantin Simonov sheʼri), „Oshiqlar sardori“ (Rasul Hamzatov sheʼri), „Ózbegim“ (Erkin Vohidov qosıǵı) , „Óxshamas“(Alisher Nawayi ǵázzeli) qosıqları bar.
Jórayevtıń „Ózbegim“ qosıǵı World Music Network britan leybli 2005-jıl shıǵarǵan „Orta Aziya muzıkası boyınsha ulıwma qollanba“ (anglichan: Rough Guide tap the Music of Central Asia) albomına kiritilgen. 2004-jıl 23-aprelde Britaniya xanzadası Elizabeth II ning 78 jasqa tolıw munasábeti menen Britaniya elshisi Craig Murray [en] mıńnan aslam qonaqtı elshixanaģa shaqırǵan. Tashkenttegi ilajǵa Sherali Jórayev, Sevara Názerxon hám Vladimir Neimer dirijorlıq etken orkestr shaqırılǵan. Sol waqıttataǵı Britaniyanıń Ózbekstandaǵı elshixanası Battlefield Band [en] shotland toparınıń Ózbekstan boylap túrin shólkemlestirgen. Bul gruppa menen Jórayev ta birge qosıq aytqan.
Jórayev akser qosıqları qosıqların ózi jazģan (atap aytqanda, „Birinshi muhabbatim“, „Ózbegim“, „Karvon“, „Ashshı haqıyqat“, „Yaralgan“, „Aslamlar sárdari“, „Insan táripsi“, „Aslam bolıń“ hám basqalar ). Birpara qosıqlarınıń tekstin de ózi jazǵan. Bular arasında „Baba Diyqan“, „Zaman“, „Qarawlarga“, „Ana Turkiston“, „Sahıpqıran“, „Dos bolsań, qasımda tur“, „Qayon ketmekdasiz? “ qosıqları bar.
1992-jılda Ózteleradiokompaniyası Jórayev dóretiwshiligine arnalǵan „Bir ullı el, xalıq bar jáhánda“ film-esse jaratqan. Qosıqshı Evropa, Aziya mámleketlerinde gastrolda bolǵan.
Jórayev 1990-jıldan 1995-jılǵa shekem Ózbekstan Respublikası Joqarı Keńesi aǵzası bolǵan. Ol „Sherali hám Oybarchin“ filmine ssenariy jazǵan hám filmde bas roldi oynaǵan. 1998-jıl „Bala jerdiń sultanı“ (russha Rebenok — sultan Zemli) dep atalıwshi kitap jazǵan[9].
Jórayev eń belgili ózbek qosıqshılarınan biri bolıwına qaramay, Ózbekstan húkimeti 2002-2016 -jıllarda onıń dóretiwshiligin barlıq ózbek telekanallarida kórsetiwdi qadaǵan etip, qosıqshınıń úlken sahnaģa shıǵıwına jol qoymay kelgen[6][10][11]. Ózbekstan prezidenti Islam Karimovga Jórayevtiń sın kózqarastan qosıqları maqul kelmegen, degen pikir keń tarqalǵan. Qosıqshınıń ózi bolsa bul haqqında ashıqsha sóylewdi qálemegen[12]. Dóretiwshiligi qadaǵan etilgen dáwirde Jórayev basqa mámleketlerde hám toy-dástúrlerde qosıq aytıp turǵan. 2016-jıl Karimov óliminen keyin oǵan qoyılǵan rásmiy bolmaǵan tıyım alıp taslanǵanı haqqındaǵı xabarlar artınan 2017-jıldan baslap Jórayev televidenie hám sahnalarda kórinis bere baslaǵan[6].
2021-jılda qástelikke ushraģani sebepli taǵı kórkem ónerden waqtınshalıq ketken.
2023-jıl 4-sentyabr Sherali Jórayev qaytıs bolģanlıģı haqqındaǵı xabarlar dáslep social tarmaqlarda tarqaldı. Xabardıń ras ekenligi bir neshe rásmiy saytlar tárepinen sol kúni-aq tastıyıqlanǵan[13]. 2023-jıl 5-sentyabr kúni marhum Sherali Jórayevning azası Kókcha meshitinde peshin namazınan keyin óqilishi xabar berilgen[14]. Qaytıs bolǵan adamnıń ólimi munasábeti menen Ózbekstan Respublikası prezidenti Shavkat Mirziyoyev óz qayģısın bildirgen[15][16].
| Yil | Film | Rol |
|---|---|---|
| 1989 | Sherali va Oybarchin | Sherali |
| Yil | Film |
|---|---|
| 1989 | Sherali va Oybarchin |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
