Kleopatra vII Filopator (áyyemgi grekshe: Κλεοπάτρα Φi'λοπάτωρ; eramızǵa shekemgi 69—30 -jıllar ) — MakedonlarningPtolemey (Lagid) áwladınan ellinistik Mısırdıń aqırǵı Malikasi. Rim generali Mark Antonining dramatik muhabbat gúrrińi menen ataqlı. Onıń húkimranlıǵınıń sońǵı jıllarında Egipet Rim tárepinen jawlap alıw etildi, Kleopatranıń ózi Oktavianıń tutqın hayalına aylanbaw ushın óz janına qas etdi. Ol filmler hám kórkem ádebiyatqa baylanıslı dóretpelerdiń eń ataqlı áyyemgi qaharmanlarınan biri bolǵan.
| Tuwılǵan sánesi | 13-yanvar b. e. sh. 69 |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | Lua error Module:Wikidata/date moduli ishindegi 409 jolında: attempt to call field 'wrapSnak' (a nil value). |
Kleopatra VII Egipetti 22 jıl izbe-iz ájaǵaları (olar dástúriy túrde rásmiy erler) Ptolemey XIII hám Ptolemey XIV menen birgelikte, keyininen Rim komandiri Mark Antoniymenen haqıyqıy nekede basqargan. Ol Rim istilosidan aldın Mısırdıń aqırǵı ǵárezsiz húkimdarı edi. Ol Yuliy Sezar hám Mark Antoniy menen bolǵan muhabbatı sebepli keń ataqlılıqqa eristi. Onıń Sezardan Sezarion atlı balası, Antoniydan eki balası hám bir qızi[1] bolǵan bolıwı múmkin. Kleopatra ushın derekler -Plutarx, Suetonius, Appian, Dio Cassius, Josephus Flavius. Kóbinese, áyyemgi tariyx izertlewlerine kóre, Kleopatranı qaralaw Mısırǵa qaraqshılıq etken Oktavian jáne onıń átirapındaǵılar tárepinen ámelge asırılǵan, olar hár qanday jol menen xanzadaǵa dóhmet etiwge umtıla otırıp, onı tek ģana Rimdiń qáwipli dushpanı, bálkim Antoniydiń jawız kósemi retinde de kórsetgen. Biraq, birpara tariyxshilar ele de oǵan qoyılǵan buzıqlıq hám ótirik haqıyqat ekenligine ıseniwde. Mısalı, eramızǵa shekemgi IV asirde jasaǵan Rim tariyxshısınıń Kleopatra haqqındaǵı hukmi saqlanıp qalǵan. Avreliy viktor : " ፄOl sonshalıq buzıq edi, ol tez-tez ǵarlıq qılatuǵın edi hám sonday gózzallıqqa iye edi, kóp adamlar onı bir keshede iyelew ushın ólimleri menen tóleytuģın edi ".[2]
Kleopatra eramızǵa shekemgi 69 jılda tuwılǵan. (rásmiy túrde Ptolemey XII húkimranlıǵınıń 12 jılı ) shamalarǵa kóre Iskandariyada. Ol patsha Ptolemey XII Auletning ush (málim) qızlarıdan biri (kánizekten tuwılǵan bolıwı múmkin), sebebi Strabonning sózlerine kóre, bul patshanıń tek bir nızamlı qızı, eramızǵa shekemgi 58-55 jıllarda Malika Berenis Iv bolǵan. Kleopatraning balalıǵı hám jaslıǵı haqqında hesh nárse málim emes. Shubhasız, ákesi taxtdan aǵdarılǵan hám Mısırdan haydalgan. Onıń qızı (Kleopatraning singlisi) Berenis Malika bolǵan 58-55 jıllardaǵı qozǵalańdan qattı tásirlengen. Siriyanıń Rim gubernatori Gabiniyning áskerleri tárepinen taxtga tiklengen Ptolemey XII ózin oba, repressiya hám adam óltiriwshiliklerge taslaydı (bunnan Berenitsa jábirleniwshi boldı ). Nátiyjede, ol quwırshaqqa aylanadı, tek Rim bar ekenligi sebepli húkimette saqlanadı hám mámleket finansı dárdeserge túsedi. Atasınıń húkimranlıǵı dáwirindegi qıyınshılıqlar bolajaq Malikaga saboq boldı, ol raxiplerden jáne onıń jolında turǵanlardıń barlıǵınan, mısalı,miloddan aldınǵı 44-jılda kishi úkesi Ptolemey XIvdan keyinirek singlisi Arsinoe Iv den qutılıw ushın barlıq qurallardı isletdi.e
Eramızǵa shekemgi 51-jılda dúnyadan ótken Ptolemey XIInıń wásiyatnaması taxtti Kleopatra jáne onıń úkesi Ptolemey XIII ga tapsırdı, ol sol waqıtta shama menen 9 jasda edi hám ol rásmiy túrde turmısqa shıqtı, sebebi Ptolemey áwladı ádeti boyınsha biradar óz sińlisine úyleniwi kerek edi. Ptolemey shańaraǵı daǵı barlıq qızlar Kleopatra, ul balalar bolsa Ptolemey ısımlarına iye edi. Kleopatra óziniń úkesi - kúyewinen úlken edi hám hayal -regent boldı. Ol 18 jasında taxtga Rim menen kelisim halda rásmiy ataǵı menen o'tirdi: Tea Filopator (Thea Filopator), yaǵnıy atasın jaqsı kóretuǵın hayal quday (eramızǵa shekemgi 51 jıldaǵı steladagi jazıwdan ). Húkimranlıqtıń dáslepki úsh jılı,Nildıń jetkilikli dárejede suw basıwı nátiyjesinde payda bolǵan eki jıllıq ónim jetispewshiligi sebepli ańsat kechmadi. Hukmdarlardıń keliwi menen tezlik penen partiyalardıń jasırın gúresi baslandı. Kleopatra daslep jalǵız ózi húkimranlıq etdi, inisin alıp tasladı, lekin keyin ol hámeldar Potinusga (húkimet baslıǵı bolǵan ), komandir Axilles jáne onıń tárbiyashısı Teodotga súyenip ósh aldı. 27-oktyabr eramızǵa shekemgi 50-jıl. dagi tariyxıy hújjetlerde Ptolemey atı birinshi orınlarda jazılǵan. Eramızǵa shekemgi 48 jıldıń jazında Siriyaģa qashıp, onda ásker toplaǵan Kleopatra bul áskerdiń basında Egipet shegarasında, Pelusiy qorǵanınan onsha uzaq bolmaǵan orında rezidenciya quradi; úkesi onda armiya menen birge jaylasıp, onıń mámleketke kiriwin to'sgan edi. Burılıw noqatı Rim senatori Pompeyning Mısırǵa qashıp ketiwi hám Ptolemey tárepdarları tárepinen óltiriliwi edi.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
