Hamza Hakimzada Niyaziy
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hamza Hakimzada Niyaziy (6-mart, 1889-jıl, Qoqan, Qoqan uyezdi, Ferǵana wálayatı, Túrkstan general-gubernatorlıǵı, Rossiya imperiyası – 18-mart, 1929-jıl, Shahımardan, Ferǵana wálayatı, Ózbekstan SSR, SSSR) — ózbek sovet ádebiyatınıń tanıqlı wákili, shayır, jazıwshı, pedagog, teatr hám jámiyet ǵayratkeri. Ózbekstan SSR xalıq jazıwshısı (1926-yil). Birinshi ózbek dramaturgi hám zamanagóy ózbek muzika formalarınıń tiykarshisi. Ol Ǵafur Ǵulam, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Sholpan, Abdulla Qodiriy hám Mahmudxoja Behbudiyler menen bir qatarda zamanagóy ózbek ádebiyatı dáslepki rawajınıń jetekshi wákillerinen biri sıpatında kóriledi[1]. Hamza dóretiwshiligin 1905-1906-jıllarda baslaǵan.
Hamza Hakimzada Niyaziy | |
---|---|
Ádebiy laqabı | Nihoniy |
Tuwılǵan sánesi | 6-mart 1889-jıl |
Tuwılǵan jeri | Qoqan, Rossiya |
Qaytıs bolǵan sánesi | 18-mart 1929-jıl (1929-03-18) (40 jasında) |
Qaytıs bolǵan jeri | Shahımardan, ÓzSSR, SSRA |
Dóretiwshilik túri | shayır, kompozitor , dramaturg, siyasiyatshi |
Ákesi | Ibn Yamin Niyaz ulı (1840–1922) |
Anası | Jahonbibi Rabiboy qizi (1858–1903) |
Ataqları hám sıylıqları | Ózbekstan SSR xalıq jazıwshısı (1929) |
Niyaziy dáslep mektepte, keyin medresede oqıǵan. Kogonda baspasózde islegen. Tashkentke kelip, 1910-jılı usılı jadid mektepleriniń oqıw sisteması menen tanısqan hám sonday mekteplerdi dáslep Qashqardárwaza máhellesinde, keyin 1911-jıl Qoqan qalasınıń Hajıbek guzarında hám 1914-jıl Marǵılanda ashqan. Balalar ushın «Jeńil ádebiyat», «Oqıw kitabı», «Qıráát kitabı» sıyaqlı kitaplar jazǵan. 1913-1914-jıllarda sırt ellerde bolǵan.
Niyaziy ózbek tilinen tısqarı basqa kóplegen tillerdi, atap aytqanda arab, parsı, orıs hám túrk tillerin de bilgen[2][3]. Onıń shıǵarmaları, ádette, áyeller huqıqları, social teńsizlik hám ırımnıń tarqalıwı sıyaqlı social máselelerge arnalǵan. Niyaziy Shahımardanda qaytıs bolǵan.
Onıń esteligin máńgilestiriw maqsetinde 1967-jılda Ózbekstan Kompartiyası Oraylıq Komiteti ádebiyat, kórkem óner hám arxitektorlıq tarawındaǵı úlken jetiskenliklerdı tán alıw maqsetinde Hamza atındaǵı Mámleket sıylıǵın shólkemlestirildi. Ózbekstandaǵı kóplegen mákemeler, atap aytqanda, Tashkent Metropoliteni bándirgilerinen biri, úsh teatr, bir qansha mektep hám kósheler onıń atı menen atalǵan[4].