From Wikipedia, the free encyclopedia
კოლუმბამდელი ამერიკის კულტურა ესაა იმ ხალხების კულტურა, რომლებიც ამერიკის კონტინენტზე, ევროპელი კოლონიზატორების მოსვლამდე ცხოვრობდნენ,თანამედროვე მექსიკის, ცენტრალური ამერიკის, კარიბებისა და სამხრეთ ამერიკის ტერიტორიაზე.
როცა საჭიროა იმის განსაზღვრა, თუ საზოგადოების განვითარების რომელ სტადიას მიეკუთვნება ესა თუ ის უძველესი კულტურა, მეცნიერები პასუხობენ გარკვეულ კითხვებს:
ამ კითხვებზე პასუხის გაცემისას დავინახავთ, რომ ამერიკის ცივილიზაციებში დამწერლობა არსებობდა (იეროგლიფური, კიპუ). ამერიკის ხალხებმა არ იცოდნენ სამეთუნეო დაზგა, მაგრამ მათი კერამიკული ნაკეთობები მნახველის გაოცებას იწვევს თავისი სინატიფით, ორნამენტებითა და მოხატულობით. ზოგჯერ იქმნება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ სამხრეთ ამერიკის მცხოვრებლებმა ჩინელებზე უფრო ადრე ამოხსნეს ფაიფურის საიდუმლოება. ძველმა ამერიკელებმა არ იცოდნენ რკინა, მაგრამ იცოდნენ სპილენძი და ბრინჯაო (ძვ.წ. 1 ათასწლეულში).
გამწევი ცხოველები ამერიკის კონტინენტზე არ იყო. სამხრეთამერიკული ცხოველი ლამა, აქლემის სიმპათიური ნათესავი, არ გამოდგებოდა გამწევ ძალად, მაგრამ ტვირთმზიდავ ცხოველად მას იყენებდნენ და დღესაც იყენებენ.
კოლუმბამდელი ამერიკის ყველა ცივილიზაციაში იგებოდა მონუმენტური ნაგებობები, მაგრამ აქ ჩანს ერთი მეტად საინტერესო კანონზომიერება - ამ უზარმაზარ პირამიდებსა და ტაძრებში სასარგებლო ფართობი უაღრესად მცირე იყო. ნაგებობების შიგთავსი არ იყო გათვალისწინებული ხალხის დიდი მასებისთვის, ის იყო ნაგებობები რჩეულთათვის.
განვითარებული და ზოგჯერ უაღრესად რთული იყო სახელმწიფო სტრუქტურაც, ხელისუფლების ორგანოები. როგორც ჩანს, ამერიკის კომლუმბამდელ ცივილიზაციებში არმიაც არსებობდა, რადგან მათი ისტორია, როგორც ამას არქეოლოგიური გათხრები მოწმონებ, ომების ისტორიაა. ამ ცივილიზაციებში ასევე არსებობდა კავშირგაბმულობაც. ცნობილია, რომ ინკების სახელმწიფოში საფოსტო მომსახურებისათვის გამოიყენებოდა 400 მალემსრბოლი - ჩასკი, რომლებიც სპეციალური, შესანიშნავად მოკირწყლული გზებით დაატარებდნენ წერილებს, დაწერილს კიპუს ანბანით.
ყოველივე ეს მიუთითებს კულტურისა და განვითარების მაღალ დონეზე, რომელიც არსებობდა ცენტრალური და სამხრეთ ამერიკის უძველეს ცივილიზაციებში და რომლებიც ბევრად არ ჩამორჩებოდნენ ძველი ეგვიპტის, შუამდინარეთისა და ჩინეთის ცივილიზაციებს.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
