კავკასიური ციყვი

კავკასიური ციყვი, ანუ სპარსული ციყვი (ლათ. Sciurus anomalus) — ძუძუმწოვარი ცხოველი ციყვისებრთა ოჯახისა. გვხვდება სამხრეთ-დასავლეთ აზიის ზომიერი სარტყლის ფართოფოთლოვან და შერეულ ტყეებში.^[1]

კავკასიური ციყვი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  ცხოველები ტიპი:  ქორდიანები კლასი:  ძუძუმწოვრები რიგი:  მღრღნელები ოჯახი:  ციყვისებრნი გვარი:  ციყვი სახეობა:  კავკასიური ციყვი
ლათინური სახელი
Sciurus anomalus (Gmelin, 1778)
დაცვის სტატუსი
ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ IUCN 3.1 Least Concern : 20000
გავრცელება
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   632422 NCBI   425181 EOL   1037655

როგორც ცნობილია, ეს სახეობა პირველად 1778 წელს იქნა აღწერილი იოჰან ფრიდრიხ გმელინის მიერ „Systema Naturae“-ის მე-13 გამოცემაში^[2] და ეწოდა Sciurus anomalus.^[1] მაგრამ, ზოგიერთი ავტორი ამტკიცებს, რომ ეს ნაშრომი რეალურად გამოიცა 1788 წელს^[3] და რომ რეალურად პირველად აღწერა იოჰან ანტონ გულდენშტადტმა 1785 წელს.^[4][5]

აღწერა

კავკასიური ციყვი პატარა ხის ციყვია. მისი საერთო სიგრძეა 32–36 სმ, კუდის სიგრძე 13-დან 18 სმ-მდე. მასა 250-დან 410 გრამამდე. სხეულის ზედა ნაწილის ფერი დამოკიდებულია ქვესახეობაზე და მერყეობს მონაცრისფრო-ყავისფერიდან ღია რუხამდე, სხეულის ქვედა ნაწილის ფერი — ჟანგიანი ყავისფერიდან მოყვითალომდე, ხოლო კუდისა — ყვითელ-ყავისფერიდან მუქ წითლამდე. კლანჭები შედარებით მოკლეა, ვიდრე სხვა ხის ციყვებისა. მდედრებს აქვთ რვა ან ათი სარძევე ჯირკვალი.^[5]

სამუელ გრისვოლდ გუდრიხმა კავკასიური ციყვი აღწერა 1885 წელს: „მისი ფერი მორუხო-ყავისფერია, ხოლო ქვემოთ მოყვითალო-ყავისფერი“.^[6]

გავრცელება და ჰაბიტატი

კავკასიური ციყვის მშობლიური არიალია სამხრეთ-დასავლეთ აზია. გავრცელებულია თურქეთიდან, იმბროსიდან და ლესბოსიდან ირანამდე (სამხრეთ-დასავლეთით), ისრაელამდე და იორდანიამდე (სამხრეთით).^[1] არის ერთ-ერთი ციყვის გვარის ორი სახეობიდან ერთ-ერთი, რომელიც გვხვდება ხმელთაშუა ზღვის კუნძულებზე.^[4]

სახეობა ძირითადად ცხოვრობს ტყისპირა რაიონებში, სადაც დომინირებს მუხა, ფიჭვი და ფსტა, ზღვის დონიდან აღწევს 2000 მეტრს.^[1]

ცნობილია სამი ქვესახეობა:

• S. a. anomalus — თურქეთი და კავკასია;
• S. a. pallescens — ზაგროსის მთები, სამხრეთ-აღმოსავლეთ თურქეთიდან ირანამდე;
• S. a. syriacus^[2] — ლიბანი, სირია, ისრაელი და იორდანია

კონსერვაცია

2008 წელს ჩატარებულმა მოკვლევამ დაადგინა, რომ სახეობა უხვადაა თურქეთში, თუმცა შემცირება შეინიშნება ლევანტის რეგიონში. 1993 წელს ისრაელში ჩატარებული მოკვლევის მიხედვით შესწავლილ ტერიტორიაზე სახეობა გადაშენების საფრთხესთან ახლოს მდგომი იყო.^[7] სახეობაზე ნადირობა აკრძალულია ცენტრალური სანადირო კომისიის მიერ, დაცულია ბერნის კონვენციითა და ევროკავშირის ჰაბიტატების დირექტივით.^[8]

სქოლიო

1. Yigit, N., Kryštufek, B., Sozen, M., Bukhnikashvili, A. & Shenbrot, G. (2008). "Sciurus anomalus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2008. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 6 January 2009.
2. Thorington, R.W., Jr.; Hoffmann, R.S. (2005) „Family Sciuridae“, Mammal Species of the World: a taxonomic and geographic reference, 3rd, The Johns Hopkins University Press, გვ. 754–818. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 26158608.
3. 13th edition Systema Naturae. impensis Georg. Emanuel. Beer. ციტირების თარიღი: 17 September 2016.
4. Masseti, Marco (2012). Atlas of Terrestrial Mammals of the Ionian and Aegean Islands. Boston: De Gruyter, გვ. 60–61. ISBN 978-3110254570.
5. Koprowski, J.L.; Gavish, L.; Doumas, S.L. (August 2016). „Sciurus anomalus (Rodentia: Sciuridae)“. Mammalian Species. 48 (934): 48–58. doi:10.1093/mspecies/sew004.
6. Goodrich, Samuel Griswald (1885). Johnson's Natural History. New York: A.J. Johnson & Co., გვ. 372.
7. Yigit, N., Kryštufek, B., Sozen, M., Bukhnikashvili, A. & Shenbrot, G. (2008). "Sciurus anomalus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2008. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 6 January 2009.
8. Appendix B1 - Mammal Species Dossier. British Petrolleum (October 2002). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 აპრილი 2012. ციტირების თარიღი: 14 July 2013.