From Wikipedia, the free encyclopedia
დელუვიონი, დელუვიური ნალექები (ლათ. deluo — ჩამოვრეცხავ) — ნალექები, რომლებიც წარმოიქმნება კალთების ქვედა ნაწილებსა და მთის ძირში გამოფიტვის ფხვიერი პროდუქტების გადაადგილებით წვიმისა და თოვლის წყლის ნაკადების მიერ, ან სიმძიმის ძალით. კონტინენტური მეოთხეული დანალექების გენეტიკური ტიპი; გამოყო გეოლოგმა ალექსი პავლოვმა 1888 წელს.[1]
ჩვეულებრივ, განიხილება კოლუვიონის შემადგენლობაში. მეტად ფართოდაა განვითარებული სემიარიდულ კლიმატურ რეგიონებში, სადაც არ გვხვდება უწყვეტი მცენარეული საფარი. მაღლობის დამრეცი კალთების საფუძველში დელუვიური შლეიფების, — მდინარეთა ხეობების, ტერასების, ხევების ამგებელია. შედგენილობაში ჭარბობს ქვიშნარი და თიხნარი.[2]
მყარი ქანებით აგებულ კალთებზე, ყალიბდება უფრო რთული შედგენილობის დელუვიონი. ვაკე რელიეფის პირობებში მდიდარია ქვიშებით, ხრეშითა და წვრილი კენჭით, მთებში — ხვინჭითა და ღორღით. ლიოსის განვითარების არეებში დელუვიონი წარმოდგენილია ლიოსისებრი თიხნარით, რომელშიც ზოგჯერ გვხვდება დამარხული ნიადაგის ჰორიზონტები.[2]
წყლის დახარისხების დამახასიათებელი ნიშანია შრიანობა და ნატეხი მასალის სისხოს შემცირება დელუვიური შლეიფების საფუძველის მიმართულებით, რომლის კალთისპირა ზონაში დელუვიონი ყველაზე უფრო უხეშია, შუა ზონაში — უფრო წვრილი, მკვეთრი ფენობრიობით, პერიფერიულში — ყველაზე თხელი.[2]
დელუვიონის სიმძლავრე შლეიფების ზედა და ქვედა ნაწილში მინიმალურია (1–2 მ); შუა ნაწილში, კალთის დამარხულ ძირზე, შეიძლება მიაღწიოს 10–15 მ-ს. დელუვიონში ხშირად წარმოდგენილია ოქროს, კალის, ვოლფრამის მინერალების, ტანტალისა და ნიობიუმის ქვიშრობი საბადოები; მოიპოვება ალმასებიც. დელუვიური თიხნარი გამოიყენება აგურის საწარმოებლად. დელუვიონის შესწავლას აქვს დიდი მნიშვნელობა მეოთხეული სისტემის კლიმატოსტრატიგრაფიული შკალის დასამუშავებლად.[2][3]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
