From Wikipedia, the free encyclopedia
უსი (ჩინ.: 无锡) — საოლქო დონის ქალაქი ძიანსუს პროვინციის აღმოსავლეთ ნაწილში, ჩინეთი. ქალაქი შანხაიდან 135 კილომეტრით ჩრდილოეთში, ჩანგჭოუსა და სუჭოუს შორის მდებარეობს.[1] 2017 წელს ქალაქის ურბანული ნაწილის მოსახლეობამ 3 542 319 ადამიანი შეადგინა, მთლიანად საოლქო დონის ქალაქის ტერიტორიაზე კი 6 553 000 კაცი ცხოვრობდა. 2019 წლის მიწურულს ქალაქის რეგისტრირებული მოსახლეობის რიცხვმა 5.0283 მილიონი შეადგინა.
| საოლქო დონის ქალაქი | |
|---|---|
|
უსი 无锡 | |
 | |
| ქვეყანა |
 ჩინეთი |
| პროვინცია | ძიანსუ |
| შიდა დაყოფა | Liangxi District, Xishan District, Huishan District, Binhu District, Jiangyin, Yixing და Xinwu District |
| კოორდინატები | 31°29′28″ ჩ. გ. 120°18′43″ ა. გ. |
| ფართობი | 4,628 კმ² |
| მოსახლეობა | 6,553,000 კაცი |
| სიმჭიდროვე | 1,400 კაცი/კმ² |
| სასაათო სარტყელი | UTC+8 |
| სატელეფონო კოდი | 510 |
| საფოსტო ინდექსი | 214000 |
| საავტომობილო კოდი | 苏B |
| ოფიციალური საიტი | wuxi.gov.cn |
  | |
უსი ჩინეთისათვის მნიშვნელოვანი ისტორიული და კულტურული ქალაქია და ის მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ცენტრი ჯერ კიდევ უძველესი დროიდან იყო. ქალაქში დიდი ხნის განმავლობაში აწარმოებდნენ ბრინჯს, აბრეშუმსა და ქსოვილებს. ბოლო ათწლეულების განმავლობაში უსი მელექტრული ძრავების, პროგრამული უზრუნველყოფის, მზის ტექნოლოგიებისა და ველოსიპედების ნაწილების მნიშნველოვანი მწარმოებელი გახდა. ქალაქი მდინარე იანძის დელტის სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, ტბა ტაიხუს სანაპიროზე.
ქალაქს ემსახურება სუნან შუოფანგის საერთაშორისო აეროპორტი, რომელიც 2004 წელს გაიხსნა. ქალაქში ასევე უსის მეტროპოლიტენი, რომელიც 2014 წელს გაიხსნა ასევე შანხაი ნანძინის ჩქაროსნული რკინიგზა, რომელიც უსის შანხაისთან აკავშირებს.
უსი სიტყვა-სიტყვით ითარგმნება როგორც „კალის გარეშე“. ქალაქს სინის დინასტიის პერიოდში „კალით“ (ჩინ.: 有錫) ეწოდებოდა. სახელის წარმოშობის შესახებ სხვადასხვა ვერსია არსებობს. თანამედროვე ჩინელი მკვლევარების უდიდესი ნაწილი მიიჩნევს, რომ უსი მომდინარეობს ძველი იუეს ენიდან, ანდაც ძველი კრა-ტაის ენებიდან და ტერმინი კალას არ უკავშირდება.[2][3][4]
უსის ისტორია შანის დინასტიის (ძვ.წ.1600–1046) პერიოდიდან იწყება.[5] ქალაქში უძველესი დროიდან კალას მოიპოვებდნენ. როდესაც უსი დაარსდა, ძველი წელთაღრიცხვით 202 წელს, ხანის დინასტიის მმართველობის პერიოდში, ქალაქის ტერიტორიაზე კალის მარაგი თითქმის სრულიად ამოიწურა რის გამოს ტერიტორიას „უსი“ ანუ ადგილი კალის გარეშე ეწოდა. ადმინისტრაციულად უსი გახდა ბილინგის (მოგვიანებით ჩანგჭოუ) ნაწილი და დამოუკიდებელ პრეფექტურად მხოლოდ იუანის დინასტიის პერიოდში შეიქმნა.[6] უსი და ჩანგჭოუ ჩინეთის თანამედროვე ინდუსტრიალიზაციის ჩამოყალიბების ადგილად ითვლება.[7]
ქალაქში ასევე განვითარებული იყო სოფლის მეურნეობა და აბრეშუმის ინდუსტრია. 609 წელს, ჩინეთის დიდი არხის გახსნის შემდეგ უსი სატრანსპორტი ცენტრადაც ჩამოყალიბდა. წარსულში ქალაქი ცნობილი იყო ჩინეთის მასშტაბით ბრინჯის ყველაზე დიდი მაღაზიებით.[6]
ტუნგლინის აკადემია, რომელიც თავდაპირველად სუნის დინასტიის პერიოდში (960-1279) ჩამოყალიბდა, 1604 წელს აღდგა. დაწესებულება არა მხოლოდ სკოლა იყო, არამედ ის ხშირად მასპინძლობდა საჯარო ღონისძიებებს და საზოგადოებას კონფუციანელობის წესებისა და ეთიკის შესახებ უყვებოდა.[8]
| ჰავის მონაცემები — უსი (1981–2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| თვე | იან | თებ | მარ | აპრ | მაი | ივნ | ივლ | აგვ | სექ | ოქტ | ნოე | დეკ | წლიური |
| საშუალო მაღალი °C | 7.5 | 9.5 | 13.8 | 20.0 | 25.7 | 28.7 | 32.4 | 31.8 | 27.7 | 22.7 | 16.7 | 10.4 | 20.6 |
| საშუალო დღიური °C | 3.5 | 5.4 | 9.4 | 15.2 | 20.7 | 24.5 | 28.5 | 27.8 | 23.6 | 18.2 | 12.1 | 5.9 | 16.2 |
| საშუალო დაბალი °C | 0.4 | 2.1 | 5.8 | 11.1 | 16.6 | 21.1 | 25.3 | 24.8 | 20.5 | 14.6 | 8.3 | 2.4 | 12.8 |
| საშუალო ნალექი (მმ) | 58.8 | 57.3 | 92.0 | 79.9 | 96.1 | 182.9 | 172.1 | 143.5 | 91.5 | 57.4 | 56.7 | 33.8 | 1 122 |
| საშუალო ფარდობითი ტენიანობა (%) | 75 | 75 | 75 | 74 | 74 | 79 | 79 | 81 | 80 | 77 | 75 | 72 | 76 |
| წყარო: China Meteorological Administration[9] | |||||||||||||
უსი ძიანსუს ერთ-ერთი უმთავრესი ხელოვნებისა და კულტურის ცენტრია. ქალაქი ცნობილია მისი ხუეიშანის თიხის ნაკეთობებით, რომელმაც სახელწოდება ხუეიშანის ეროვნული ტყე-პარკის შავი თიხის გამო ეწოდა. ეს ფიგურები მინის დინასტიის პერიოდიდან 400 წელზე მეტია რაც მზადდება. ეს არის ტიპური დიდი თავის მქონე სათამაშო ლეკვები, კნუტები და ქათმები.[10] ითვლება, რომ ეს ფიგურები ბოროტ ძალებს ებრძვიან. ქალაქში ასევე ამზადებენ იისინგის თიხის ჩაიდნებს, რომლებიც, ძირითადად, იისფერი, წითელი და მწვანე მიწისაგან მზადდება.[11] ეს ნაკეთობები ქალაქში არსებული ჩაის სმის ტრადიციას უკავშირდება.[12]
ქალაქში მდებარების ძიანგნანის უნივერსიტეეტი, „პროექტი 211“-ის მთავარი ეროვნული უნივერსიტეტი. დაწესებულება ასევე აწარმოებს სამეცნიერო კვლევებს. ძიანგნანის უნივერსიტეტი 1902 წელს დაარსდა 1958 წელს უსის სინათლის ინდუსტრიის ინსტიტუტში ჩამოყალიბდა. 2001 წელს, განახლებების შემდეგ, უსის უნივერსიტეტს ორი სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულება შეუერთდა.[13]
აკასი, ჰიოგოს პრეფექტურა, იაპონია (1981 წლიდან)[14]Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
