სოფენეს სამეფო

სოფენეს სამეფო (სომხ. Ծոփքի Թագավորութիւն) — უძველესი სომხური სამეფო^[1][2][3], რომელიც ძვ. წ. III საუკუნიდან ძვ. წ. 94 წლამდე არსებობდა, სანამ ტიგრან II-მ არ დაამარცხა და საკუთარ იმპერიას არ შეუერთა^[3]. სოფენეს სამეფოს ერთ-ერთი განშტოება იყო კომაგენეს სამეფო^[1].

სოფენეს სამეფო Ծոփքի թագավորություն სამეფო
← ძვ. წ. III საუკუნე — ძვ. წ. 94 →   →
დედაქალაქი	არკატიატკერტი
ენა	სომხური
მმართველობის ფორმა	მონარქია
დინასტია	ერვანდუნები

წარმოშობა

სოფენე ურარტუს სამეფოს ნაწილი იყო ძვ. წ. VIII-VII საუკუნეებში. მას შემდეგ რაც არგიშთი I-მა რეგიონი თავის სამეფოს შეუერთა ძვ. წ. VIII საუკუნის დასაწყისში, მისი მცხოვრებლების დიდი ნაწილი ახლად აშენებულ ქალაქ ერებუნში გადაასახლა.

შემდგომში, ძვ. წ. 600-იანი წლებიდან სოფენე ერვანდუნების სომხური სამეფოს პროვინცია გახდა.

ძვ. წ. 330-იან წლებში ალექსანდრე მაკედონელის ლაშქრობებისა და აქემენიანთა იმპერიის დაშლის შემდგომ, იგი სომხეთის ერთ-ერთი პირველი რეგიონი გახდა, რომელშიც საბერძნეთის გავლენა იგრძნობოდა, რის გამოც გავრცელებული იყო ბერძნული კულტურის ნიშნები. სოფენე დიდი სომხეთის შემადგენლობაშიც შედიოდა. ძვ. წ. III საუკუნეში სელევკიდების იმპერიამ ხელი შეუწყო სოფენეს დიდი სომხეთის იმპერიისგან გამოყოფას და ახალი სამეფოს ჩამოყალიბებას. სოფენეს სამეფოს ერვანდუნების დინასტია მართავდა^[1].

სამეფოს დედაქალაქი არკატიატკერტი იყო, რომელიც მდინარე ტიგროსის ჩრდილოეთით მდებარეობდა, თუმცა მისი უდიდესი დასახლება არშამაშატი იყო, რომელიც სამეფოს სამხრეთით მდებარეობდა. არშამაშატი ძვ. წ. III საუკუნეში დაარსდა და ახ. წ. XIII საუკუნემდე არსებობდა^[4]. სამეფოს სომხები მართავდნენ, თუმცა მოსახლეობა ეთნიკურად განსხვავებული იყო. ძირითადად აქ სომხური და სემიტური წარმოშობის ხალხი ცხოვრობდა^[5].

გალერეა

სამესის მონეტა ძვ. წ. 260	არშამ I-ის მონეტა ძვ. წ. 240	არშამ II-ის მონეტა ძვ. წ. 230	ქსერქსეს მონეტა ძვ. წ. 220
აბდისარესის მონეტა ძვ. წ. 210	ზარიადრესის მონეტა ძვ. წ. 190	არკატიუსის მონეტა ძვ. წ. 175	მორფილიგის მონეტა ძვ. წ. 150

სქოლიო

1. Toumanoff, Cyril(1963) Studies in Christian Caucasian History, Georgetown University Press
2. Traditio, By Institute of Research and Study in Medieval Canon Law Summary(1943)Contributor Johannes Quasten, Stephan Kuttner, Fordham University Press
3. Bedoukian, Paul (1985). Coinage of the Armenia Kingdoms of Sophene and Commagene. Los Angeles: Armenian Numismatic Society, გვ. 30 pages. ISBN 0-9606842-3-9.
4. T. A. Sinclair, "Eastern Turkey, an Architectural and Archaeological survey, volume 3, pages 112, 196, 358.
5. T. A. Sinclair, "Eastern Turkey, an Architectural and Archaeological survey, volume 3, pages 359.