მეოთხეული გეოლოგია

მეოთხეული გეოლოგია — გეოლოგიის დარგი, რომელიც შეისწავლის მეოთხეულ სისტემას (პერიოდს). მეოთხეული გეოლოგიის გამოყოფა ცალკე დარგად განპირობებულია ამ სისტემის ნალექების ხასიათით, რაც განსაზღვრავს კვლევის მეთოდების თავისებურებებს. მეოთხეულ სისტემაში გაბატონებულია კონტინენტური წარმოშობის ნალექები: მყინვარული (მორენები და სხვ.), მყინვარულ-მდინარეული, მდინარეული, ტბიური, ეოლური და სხვ.; ზღვის სანაპიროებზე გვხვდება ზღვიური ნალექებიც. ლოკალურად (მაგ., კავკასიაში) დიდი მნიშვნელობა აქვს ვულკანურ წარმონაქმნებს.

მყინვარების გაფართოება ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში უკანასკნელი გამყინვარების დროს (მეოთხეული ეპოქა).

მეოთხეული წარმონაქმნები მჭიდრო კავშირშია თანამედროვე რელიეფის განვითარებასთან და ხშირად ქმნის მის გარკვეულ ელემენტებს ან ლანდშაფტებს: მაგ., მორენული ლანდშაფტი, ალუვიური ვაკეები, ბარხანები და სხვ. ამის გამო მეოთხეული გეოლოგია მჭიდროდ არის დაკავშირებული გეოგრაფიულ დისციპლინებთან, განსაკუთრებით გეომორფოლოგიასთან.

მეოთხეული პერიოდის ცოცხალი ბუნების თავისებურებები მეოთხეულ გეოლოგიას აკავშირებს ბოტანიკასთან, ზოოლოგიასთან, ანთროპოლოგიასა და არქეოლოგიასთან. მეოთხეულ ნალექებში პალეონტოლოგიური ნიშნების სიღარიბე ზღუდავს მეოთხეულ გეოლოგიაში პალეონტოლოგიური მეთოდის გამოყენებას, გამონაკლისია პალინოლოგიური მეთოდი, რომელიც კარგ მასალას გვაწვდის მეოთხეულ პერიოდში მცენარეული საფრისა და ჰავის ცვალებადობის შესახებ, აგრეთვე შედარებით დიდ სივრცეებზე ნალექების კორელაციისათვის.

მეოთხეული გეოლოგიის კვლევაში დიდი მნიშვნელობა ქვს არქეოლოგიურ მეთოდსაც, რადგან ნალექებში გვხვდება ადამიანის მატერიალური კულტურის ნაშთები, რომელიც სწრაფ ევოლუციას განიცდიდა. წყებების შეფარდებითი ასაკის დათარიღების, ნალექების კორელაციისა და ტექტონიკური მოძრაობების დასადგენად განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება გეომორფოლოგიურ მეთოდს. იყენებენ აგრეთვე ტრადიციული სტრატიგრაფიულ ლითო-ფაციესურ, რადიოლოგიურსა და შედარებით ახალ, პალეომაგნიტურ მეთოდებს. მეოთხეული გეოლოგიის უმთავრეს სამეცნიერო პრობლემას გამყინვარებათა მიზეზების კვლევა წარმოადგენს.

რესურსები ინტერნეტში

• Quaternary Research Association
• International Union for Quaternary Research დაარქივებული 2010-06-23 საიტზე Wayback Machine.
• Irish Quaternary Association
• Cambridge Quaternary formally the Godwin Institute

ლიტერატურა

• ცაგარელი ა., ქსე, ტ. 6, გვ. 579, თბ., 1983;
• გერასიმოვი ი.პ., მარკოვი კ, კ., მეოთხეული გეოლოგია., თბ., 1952;
• Марков К. К., Лазуков Г. И., Николаев В. А., Четвертичный период, т. 1-3, М., 1965-67;
• Флинт Р. Ф., Ледники и палеогеография плейстоцена, пер. с англ., М., 1963;
• Цейнер Ф., Плейстоцен, пер. с англ., М., 1963;
• Woldstedt P., Das Eiszeitalter, 2 Aufl., Bd 1-3, Stuttg., 1954-65.