ბუფერული სახელმწიფო

ბუფერული სახელმწიფო — პატარა ან სუსტი სახელმწიფო, რომელიც დიდი და ძლიერი სახელმწიფოების მოსაზღვრედ მდებარეობს და ამ უკანასკნელთა შორის პოლიტიკურ ურთიერთობებში ერთგვარი შემაკავებელი ზონის ფუნქციას ასრულებს. ბუფერული სახელმწიფოს ცნება ასოცირდება ძალთა წონასწორობის პოლიტიკასთან, ვინაიდან ამგვარი ქვეყნების არსებობა დამოკიდებულია დიდ სახელმწიფოთა შორის ძალთა განაწილებაზე და ძლიერი მეზობლების უსაფრთხოების მოთხოვნილებებზე.

პოლიტიკაში ესაა პატარა სახელმწიფო, მოქცეული ორ ერთმანეთისადმი მტრულად განწყობილ სახელმწიფოს შორის, რომელთაგან თითოეული ცდილობს მის გამოყენებას მეორეს საწინააღმდეგოდ^[1].

ზბიგნევ ბჟეზინსკი თავის წიგნში „დიდი ჭადრაკის დაფა“ იყენებს ტერმინს „ბუფერული სახელმწიფო“, ისეთი სახელმწიფოს აღსანიშნავად, რომელიც მეზობელ სახელმწიფოებს შორის თანამშრომლობს, ამის საფუძველზე ასუსტებს მეზობლებს მეოთხე სახელმწიფოს სასარგებლოდ. მსოფლიოს ისტორიის ფარგლებში ბუფერული სახელმწიფოს მაგალითებია:

• ზემო შუამდინარეთის ისეთი პატარა სახელმწიფოები, როგორებიცაა ადიაბენა, ოსროჰენა, სოფენეს სამეფო, აპამეია, კორდუენა და დიდი არმენია. ისინი ბუფერული სახელმწიფოს როლს ასრულებდნენ სირიისა და მცირე აზიის რომის იმპერიის პროინციებსა და პართიას შორის ძვ. წ. I საუკუნიდან ახ. წ. III საუკუნემდე.
• ავღანეთი XX საუკუნის დასაწყისში ბუფერული სახელმწიფო იყო სსრკ-სა და დიდ ბრიტანეთს შორის, ე. წ. „დიდი თამაშის“ პერიოდში.
• შორეული აღმოსავლეთის რესპუბლიკა, რომელიც არსებობდა 1920-1922 წლებში, ბუფერული სახელმწიფოს როლს ასრულებდა იაპონიასა და რსფსრ-ს შორის.
• მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკა 1932-1945 წლებში ასრულებდა ბუფერული სახელმწიფოს როლს სსრკ-სა და იაპონიას შორის, ხოლო ცივი ომის პერიოდში ბუფრული ქვეყანა იყო აღმოსავლეთში დაპირისპირების დროს სსრკ-სა და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას შორის.
• ფინეთი ცივი ომის პერიოდში ბუფერული სახელმწიფო იყო აღმოსავლეთსა (სსრკ და ვარშავის პაქტის სხვა ქვეყნები) და დასავლეთს (ნატოს ქვეყნები) შორის.

ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, თანამედროვე ეპოქაში ბუფერული სახელმწიფოები არიან ყოფილი საბჭოთა კავშირის ისეთი ქვეყნები, რომლებიც ამჟამად სუამის წევრები არიან (საქართველო, უკრაინა, აზერბაიჯანი და მოლდოვა). აღნიშნული ქვეყნები რუსეთის ფედერაციას გამოჰყოფენ ევროპისა და აზიის „ძველი“ სახელმწიფოებისაგან^[2][3].

ლიტერატურა

• სოციალურ და პოლიტიკურ ტერმინთა ლექსიკონი-ცნობარი, თბ., 2004 ISBN 99928-926-9-2

სქოლიო

1. მოხელის სამაგიდო ლექსიკონი, თბ., 2004, გვ., 483, ISBN 99940-0-063-2
2. Чернов М. Европа готовится к «оккупации» СНГ? // РБК daily, 17 июля 2003 г.]
3. Гацко М. Ф. Военные угрозы и вызовы в XXI веке // Материалы Международного форума «Проекты будущего: междисциплинарный подход» 16-19 октября 2006, г. Звенигород