ბულონის ალყა

ბულონის ალყა (იტალ. Assedio di Boulogne, ფრანგ. Siège de Boulogne) — ალყა 1544—1546 წლების იტალიურ ომებში, რომელიც ორჯერ განხორციელდა ბულონზე, პა-დე-კალეში. ბულონი გამაგრებული და დაცული იქნა როგორც ინგლისის საკუთრება საფრანგეთში 1544 წლის 14 სექტემბერსა და 1550 წლის მარტს შორის.^[1]

პირველი ალყა

ბულონის ალყა
იტალიური ომების ნაწილი
თარიღი	19 ივლისი — 18 სექტემბერი, 1544
მდებარეობა	ბულონი, ლა-მანში სრუტის ფრანგული სანაპირო
შედეგი	ინგლისელთა გამარჯვება
მხარეები
ინგლისის სამეფო საფრანგეთი
მეთაურები
1. ჩარლზ ბრენდონი 2. ჰენრი VIII ჟაკ დე კუსი, ვერვნსის ლორდი[2]
ძალები
40 000 კაცი უცნობია, სავარაუდოდ 2000

ბულონის ალყა პირველად განახორციელა ინგლისის მეფე ჰენრი VIII-მ 1544 წლის 19 ივლისსა და 18 სექტემბერს შორის მისი მესამე შემოსვლისას საფრანგეთში. ჰენრი მოტივირებული იყო ბულონის ციხესიმაგრის ასაღებად, რათა ფრანგებს ვეღარ გაეწიათ დახმარება ინგლისის მტრისთვის, შოტლანდიისთვის. 1543 ჰენრი შეეკრა კარლ V-ს — საღვთო რომის იმპერატორსა და ესპანეთის მეფეს, რომლის რომაულ-კათოლიკური ერთგულება, გარკვეული დროის განმავლობაში, გადაძალული იყო პოლიტიკური უპირატესობებით, რომელსაც იგი საფრანგეთის წინააღმდეგ ინგლისთან ალიანსში ხედავდა.

ადრეულ 1544 წელს ინგლისელთა დიდძალი ლაშქარი დაიძრა. მოგვიანებით იგი ორ ნაწილად გაიყო, ერთ-ერთი მათგანი საფოლკის ჰერცოგის ხელმძღვანელობით წავიდა სანაპირო ქალაქ ბულონისკენ და 19 ივლისს ალყა შემოარტყა მას. რამდენიმე კვირის შემდეგ ჰენრი ჩავიდა ბულონში და ხელმძღვანელობა საკუთარ თავზე აიღო. ქალაქის ქვედა ნაწილი მსუბუქად იყო გამაგრებული და მძიმე ბომბარდირების შედეგად, რომელიც აგვისტომდე გრძელდებოდა, ადვილად დაეცა. სექტემბრისთვის ქალაქის ზედა ნაწილიც დაინგრა და აღებულ იქნა, მაგრამ ცენტრალური ციხესიმაგრე კვლავ განაგრძობდა წინააღმდეგობას. ფრანგული გარნიზონების მიერ გახსნილი ცეცხლი შეუძლებელს ხდიდა ციხესიმაგრესთან მიდგომას ფეხით, ამგვარად ინგლისელები იძულებულნი გახდნენ, გაეთხარათ გვირაბები ციხესიმაგრის ქვეშ, რის შემდეგაც, 13 სექტემბერს, ფრანგები დანებდნენ.

მეორე ალყა

ბულონის მეორე ალყა მოაწყვეს კარლ V-სთან დადებული ცალკე სამშვიდობო ხელშეკრულებით წახალისებულმა ფრანგებმა. ეს იყო ბოლო ომი 1542—1546 წლების იტალიური ომებიდან. დოფინის არმია მოადგა მონტრეის, რითაც აიძულა ნორფოლკის ჰერცოგი ალყა აეყარა. თავად ჰენრი VIII ინგლისში გაემგზავრა 1544 წლის სექტემბრის ბოლოსთვის, ნორფოლკისა და საფოლკის ჰერცოგებს კი ბულონის დაცვა უბრძანა.^[3] არცერთი ჰერცოგი არ დაემორჩილა ბრძანებას და მეფის გამგზავრებისთანავე 4 000 კაცი დატოვეს დაპყრობილი ქალაქის დასაცავად, ხოლო ინგლისის არმიის დარჩენილი ნაწილი გამოიყვანეს კალეში.^[4] ინგლისის არმია, ამჯერად უკვე მცირერიცხოვანი, კალეში აღმოჩნდა მომწყვდეული; დოფინმა, მოწინააღმდეგის გარეშე დარჩენილმა, მთელი თავისი ძალისხმევა ბულონისკენ მიმართა.^[5] 9 ოქტომბერს ფრანგულმა ძალებმა თითქმის ხელში ჩაიგდეს ქალაქი, მაგრამ დამარცხდნენ, როდესაც ნაადრევად დაიწყეს ძარცვა.^[6]

მომდევნო წლებში ვერც ინგლისმა და ვერც საფრანგეთმა ვერ იპოვეს ძალები ერთმანეთთან ფართომასშტაბიანი ომის საწარმოებლად. ფრანგების მცდელობები ბულონის დაკავებისა უშედეგოდ მთავრდებოდა ისევე, როგორც ინგლისელებისა ბულონისა და კალეს მიმდებარე უფრო მეტი ტერიტორიების დაკავებისა. ჰენრი ელოდა დიდ ფრანგულ ფლოტს, რომელიც არასოდეს მოსულა, შემდგომ კი ჰენრის და მისი ვაჟის სამხედრო დანაყოფები შოტლანდიასთან წარმოებულ ომებისკენ იყო მიმართული.

ინგლისური ჯარის გაყვანა

საბოლოოდ, ინგლისი დათანხმდა ჯარების გაყვანაზე ბულონიდან 1554 წლამდე, ქალაქი დაუბრუნდა საფრანგეთს ბულონის ხელშეკრულების საფუძველზე. საფრანგეთის მეფე ანრი II ქალაქში ფორმალურად 1550 წლის 16 მაისს შევიდა. მან იქ სამი დღე გაატარა, რა დროშიც მან მოინახულა რამდენიმე სიმაგრე და კოშკი, მოიხიბლა ბოლოდროინდელი გამაგრებითი სამუშაოებითა და ასევე ქალაქისთვის მტკნარი წყლის მიწოდების ინგლისური სქემით. ჰენრი II-მ გადაწყვიტა ინგლისური სტარ ფორტის მშენებლობის გაგრძელება. ფრანგები ასევე აღფრთოვანებულნი იყვნენ მოლის გამო, რომელსაც მათ უწოდეს „la Dunette“, და როდესაც დაასრულეს მასზე მუშაობა, ჰენრი II-მ იგი რომაულ ნამუშევრებს შეადარა.^[7] ნორტ-დამ-დე-ბულონის ბაზილიკა ძლიერ დაზიანებული იყო ინგლისელთ მიერ და საჭიროებდა რესტავრაციას. ჰენრი II გადასცა ეკლესიას ღვთისმშობლის ვერცხლის ქანდაკება და ასევე დიდებულთა შემონაწირი თანხა.^[8]

პოპულარულ მედიაში

ბულონის პირველი ალყა ასახულია სატელევიზიო სერიალ ტიუდორების მეოთხე სეზონში.

ლიტერატურა

• Arnold, Thomas F. The Renaissance at War. Smithsonian History of Warfare, edited by John Keegan. New York: Smithsonian Books / Collins, 2006. ISBN 0-06-089195-5.
• Elton, G. R. England Under the Tudors. A History of England, edited by Felipe Fernández-Armesto. London: The Folio Society, 1997.
• Phillips, Gervase. "Testing the 'Mystery of the English'". MHQ: The Quarterly Journal of Military History 19, no. 3 (Spring 2007): 44–54. ISSN 1040-5992.
• Scarisbrick, J. J. (2004). Henry VIII. London: The Folio Society.

რესურსები ინტერნეტში

• ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე: ბულონის ალყა
• მე-17 საუკუნის ბულონის გეგმა, გამაგრებული ადგილები დაარქივებული 2012-09-25 საიტზე Wayback Machine. , დევიდ ფლინთემის ავტორობით

სქოლიო

1. (1975) რედ. Colvin, Howard: The History of the King's Works, Vol. 3, Part 1, HMSO, გვ. 383-393.
2. John Ponet (1556). „IV“, Treatise on Political Power. ETSU. ციტირების თარიღი: 29.06.2014. დაარქივებული 08.03.2012, საიტზე Wayback Machine.
3. Scarisbrick (2004), გვ. 395–396
4. Phillips, "Testing the 'Mystery'", 47; Scarisbrick, Henry VIII, 396–397.
5. Elton, England Under the Tudors, 195; Phillips, "Testing the 'Mystery'", 47, 51–52; Scarisbrick, Henry VIII, 397.
6. Arnold, Renaissance at War, 180; Phillips, "Testing the 'Mystery'", 48–50.
7. de Rosny, A., Mémoires de la societé académique de Boulogne vol. 27, 'Documents inédits, concernant les sièges de Boulogne, 1548-1549' (1912), 533: quoted HKW (1975), 390.
8. Calendar State Papers Spanish, vol. 10, (1914) 92-93, 24 May 1550.