ბოლეტუსისებრნი

ბოლეტუსისებრნი (ლათ. Boletaceae) — ბაზიდიუმიანი სოკოების ოჯახი. ნაყოფსხეული შედგება ჰომოგენური ქუდისა და ცენტრალური ან ექსცენტრული ფეხისგან. ხორცოვანი და გახმობის დროს ლპობადი სოკოებია. ჰიმენოფორი მილისებრია, მრავალი სახეობისა ადვილად ცალკევდება ქუდის რბილობისაგან (გამონაკლისია Gurodon-ისა და Boletinus-ის გვარების წარმომადგენლები), გაშლილია განვითარების დასაწყისიდან ან თავიდანაა დახურული კერძო საბურველით. მილების ფორები სწორი ან მომრგვალო ფორმისაა, ზოგჯერ . კუთხოვანი, წაგრძელებული ან ლაბირინთისებრი. სპორების ფხვნილი მოყვითალო, მოყვითალო-მომწვანო, ყვითელ-წითელი, ზეთისხილისფერ-ყავისფერი, ჟანგმიწისფერ-ყვითელი, ვარდისფერი ან მოწითალოა. იზრდებიან ნიადაგზე, იშვიათად ხეზე. სახეობების უმრავლესობა მიკორიზის შემქმნელია.^[1]

ბოლეტუსისებრნი
დათვისსოკო
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  სოკოები განყოფილება:  ბაზიდიუმიანი სოკოები კლასი:  აგარიკომიცეტები რიგი:  ბოლეტუსისნაირნი ოჯახი:  ბოლეტუსისებრნი
ლათინური სახელი
Boletaceae Chevall. (1828)
სინონიმები
Strobilomycetaceae E.-J.Gilbert (1931) Octavianiaceae Locq. ex Pegler & T.W.K.Young (1979) Boletellaceae Jülich (1981) Chamonixiaceae Jülich (1981) Xerocomaceae Pegler & T.W.K.Young (1981) Hapalopilaceae Jülich (1982)
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   623904 NCBI   5368 EOL   5960 MB   80523

როლფ ზინგერის Agaricales in Modern Taxonomy-ის მეოთხე გამოცემის (1986) თანახმად, ოჯახში შედის 26 გვარი და 415 სახეობა.^[2] Dictionary of the Fungi-ში (მე-10 გამოცემა, 2008) აღნიშნულია ოჯახის 35 გვარი და 787 სახეობა.^[3] 2000-იან წლებში ჩატარებული მოლეკულური ფილოგენეტიკური კვლევების შემდეგ ბოლეტუსისებრთა ტაქსონომია კიდევ შეიცვალა; მანფრედ ბინდერისა და დეივიდ ჰიბეტის 2006 წლის გამოცემაში აღიარებულია 38 გვარი.^[4] გვარების რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა ადრეულ გვართა (Boletus, Leccinum, Xerocomus) დაყოფის შემდეგ.^[5] 2014 წლის კოლეგიურ ნაშრომში (ვუ და სხვები) გამოქვეყნდა ქვეოჯახის დონის შვიდი ძირითადი კლადა და 59 გვაროვნული ხაზი, მათ შორის ახალი ქვეოჯახები (Austroboletoideae, Chalciporoideae, Leccinoideae და Zangioideae) და 22 ახალი პოტენციური გვარი.^[6] მოლეკულური ფილოგენიით უცნობი გვაროვნული ხაზების ოფიციალური სახელების მინიჭების მიზნით, აღიწერა რამდენიმე ახალი გვარი აზიიდან, ევროპიდან და ჩრილოეთ ამერიკიდან, მათ შორის Baorangia,^[7] Butyriboletus,^[8] Caloboletus,^[9] Exsudoporus,^[10] Imperator^[11] and Rubroboletus.^[12]

სქოლიო

1. Горленко М.В., Бондарцева М.А., Гарибова Л.В.и др. Грибы СССР. — М.: Мысль, 1980. — стр. 144, 303 c.
2. Singer R. (1986). The Agaricales in Modern Taxonomy, 4th, Königstein im Taunus, Germany: Koeltz Scientific Books. ISBN 3-87429-254-1.
3. (2008) Dictionary of the Fungi, 10th, Wallingford, UK: CAB International, გვ. 96. ISBN 978-0-85199-826-8.
4. Binder M, Hibbett DS (2006). „Molecular systematics and biological diversification of Boletales“. Mycologia. 98 (6): 971–81. doi:10.3852/mycologia.98.6.971. PMID 17486973.
5. Nuhn ME, Binder M, Taylor AFS, Halling RE, Hibbett DS (2013). „Phylogenetic overview of the Boletineae“. Fungal Biology. 117 (7–8): 479–511. doi:10.1016/j.funbio.2013.04.008. PMID 23931115.
6. Wu G, Feng B, Xu J, Zhu X-T, Li Y-C, Zeng N-K, Hosen MI, Yang ZL (2014). „Molecular phylogenetic analyses redefine seven major clades and reveal 22 new generic clades in the fungal family Boletaceae“. Fungal Diversity. 69 (1): 93–115. doi:10.1007/s13225-014-0283-8. S2CID 15652037.
7. Wu G, Zhao K, Li Y-C, Zeng N-K, Feng B, Halling R, Yang ZL (2015). „Four new genera of the fungal family Boletaceae“. Fungal Diversity. 81: 1–24. doi:10.1007/s13225-015-0322-0. S2CID 12387063.
8. Arora D, Frank JL (2014). „Clarifying the butter Boletes: a new genus, Butyriboletus, is established to accommodate Boletus sect. Appendiculati, and six new species are described“. Mycologia. 106 (3): 464–80. doi:10.3852/13-052. PMID 24871600. S2CID 207708824.
9. Vizzini A. (10 June 2014). „Nomenclatural novelties“ (PDF). Index Fungorum (146): 1–2. ISSN 2049-2375.
10. Vizzini A. (22 August 2014). „Nomenclatural novelties“ (PDF). Index Fungorum (183): 1. ISSN 2049-2375.
11. Assyov B, Bellanger JM, Bertéa P, Courtecuisse R, Koller G, Loizides M, Marques G, Muñoz JA, Oppicelli N, Puddu D, Richard F, Moreau PA (May 21, 2015). „Nomenclatural novelties“. Index Fungorum (243).
12. Zhao K, Wu G, Yang ZL (2014). „A new genus, Rubroboletus, to accommodate Boletus sinicus and its allies“. Phytotaxa. 188 (2): 61–77. doi:10.11646/phytotaxa.188.2.1.