აპატიტი

აპატიტი [ბერძ. ἀπάτη — „ვატყუებ“ (წინათ ადვილად ერეოდათ სხვა მინერალებში)] — ფოსფატების კლასის მინერალთა ჯგუფი. ქიმიური შედეგნილობა ${\displaystyle {\ce {Ca5[PO4]3(F, Cl, OH)}}}$. თუ ჭარბობს ${\displaystyle {\ce {F}}}$, ეწოდება ფტორაპატიტი, თუ ${\displaystyle {\ce {Cl}}}$ — ქლორაპატიტი, თუ ${\displaystyle {\ce {OH}}}$ — ჰიდროქსილაპატიტი; ხშირად ${\displaystyle {\ce {Ca}}}$ ჩანაცვლებულია ${\displaystyle {\ce {Sr}}}$-ით (11%-მდე) ან იშვიათმიწა და სხვა ელემენტებით. კრისტალდება ჰექსაგონურ სინგონიაში. აქვს ნემსისებრი, სვეტისებრი და ფირფიტისებრი კრისტალები. ზოგიერთი კრისტალი 1 მ აღწევს და 160 კგ-ზე მეტს იწონის. გავრცელებულია მარცვლოვანი, მკვრივი და მიწისებრი აგრეგატები. დანალექ ქანებში გვხვდება აპატიტის დანაგროვები, რომელთაც ფოსფორიტები ეწოდებათ. ფერად ხშირად მომწვანო ცისფერი, მწვანე, იისფერი, მურა, ზოგჯერ უფეროა. ელვარება მინისებრი აქვს, ჩამონატეხს — ცხიმოვანი, სიმაგრე მინერალოგიური სკალით – 5. სიმკვრივე — 3200 კგ/მ³. იხსნება მჟავებში. წარმოშობა — მაგმური (დაკავშირებულია ტუტე ქანებთან) და პნევმპატოლითურ-ჰიდროთერმული. აპატიტის მსოფლიოში უდიდესი საბადოა ხიბინის მთებში, კოლის ნახევარკუნძულზე. აპატიტს იყენებენ ფოსფორიანი სასუქების (სუპერფოსფატის) დასამზადებლად, ფოსფორისა და ფოსფორმჟავას მისაღებად.

აპატიტი
საერთო
კატეგორია	ფოსფატების კლასის მინერალთა ჯგუფი
ქიმიური ფორმულა	${\displaystyle {\ce {Ca5[PO4]3(F, Cl, OH)}}}$
იდენტიფიკაცია
ფერი	მომწვანო ცისფერი, მწვანე, იისფერი, მურა, ზოგჯერ უფეროა
კრისტალის სინგონია	ჰექსაგონური
სიმაგრე მოოსის სკალით	5
სიმკვრივე	3200 კგ/მ³

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 508.