ლეგიტიმაცია
From Wikipedia, the free encyclopedia
ლეგიტიმაცია, ლეგიტიმურობა — პოლიტიკურ მეცნიერებაში, მმართველობის კანონის ან რეჟიმის უფლებრივი აღიარება და მიღება. იმისდა მიუხედავად, რომ ავტორიტეტი განსაზღვრავს მთავრობაში დამკვიდრებულ კონკრეტულ პოზიციას, ტერმინი ლეგიტიმაცია ნიშნავს მმართველობას, სადაც მმართველი სისტემა ანაწილებს „გავლენის სფეროს“. უფლებამოსილი განიხილება, როგორც ლეგიტიმური და აქვს უფლება გამოიყენოს საკუთარი ძალა რათა მართოს. პოლიტიკური ლეგიტიმაცია განიხილება მმართველობის ძირითად პირობად, რომლის გარეშეც მთავრობა შედის საკანონმდებლო ჩიხში და საბოლოოდ კოლაფსს განიცდის. პოლიტიკურ სისტემებში, სადაც ეს ასე არ არის, არაპოპულარული რეჟიმები გადარჩენას ახერხებენ, რადგან ისინი ლეგიტიმურად არიან მიჩნეული და მხარდაჭერილი მცირე, გავლენიანი ელიტის მიერ.[1] ჩინეთის პოლიტიკურ ფილოსოფიაში, ჟო დინასტიის ისტორიული პერიოდიდან (ძვ. წ. 1046-256), მმართველისა და მთავრობის პოლიტიკური ლეგიტიმურობა გამომდინარეობდა ცათა მანდატიდან, ხოლო უსამართლო მმართველები, რომლებმაც დაკარგეს ხსენებული მანდატი, კარგავდნენ ხალხის მმართველობის უფლებასაც.
მორალურ ფილოსოფიაში, ტერმინი ლეგიტიმაცია ხშირად დადებითად არის განმარტებული, როგორც ნორმატიული სტატუსი, რომელსაც მართული ხალხი ანიჭებენ თავიანთ მმართველ ინსტიტუტებს, სამსახურებსა და მოქმედებებს, იმ მოსაზრებით, რომ მათი მოქმედებები არის კანონიერად დადგენილი, მთავრობის მიერ ძალაუფლების შესაბამისი გამოყენება.[2]
განმანათლებლობის შესახებ - ბრიტანელმა სოციალურმა ფილოსოფოსმა ჯონ ლოკმა (1632–1704) თქვა, რომ პოლიტიკური ლეგიტიმაცია გამომდინარეობს მმართველობაში ხალხის აშკარა და ნებაყოფლობით თანხმობაზე: „მეორე ტრაქტატის არგუმენტი იმაში მდგომარეობს, რომ მთავრობა არ არის ლეგიტიმური, თუ იგი არ განხორციელდება მართულთა თანხმობით.“[3] გერმანელმა პოლიტიკურმა ფილოსოფოსმა დოლფ სტერნბერგერმა თქვა, რომ „ლეგიტიმაცია არის ისეთი მთავრობის საფუძველი, რომელიც ხორციელდება, მთავრობის მხრიდან იმის გაანალიზებით, რომ მას აქვს მმართველობის უფლება და ეს უფლება აღიარებულია მის მმართველობის ქვეშ მოქცეული საზოგადოებით.“[4] ამერიკელმა პოლიტიკურმა სოციოლოგმა სეიმურ მარტინ ლიფსტმა თქვა, რომ ლეგიტიმაცია ასევე გულისხმობს პოლიტიკური სისტემის შესაძლებლობას, გაამჟღავნოს და შეინარჩუნოს რწმენა, რომელიც არსებული პოლიტიკური ინსტიტუტებისთვის ყველაზე შესაფერისი და ასევე სწორია საზოგადოებისთვის“.[5] ამერიკელმა პოლიტოლოგმა რობერტ დალმა ახსნა ლეგიტიმაცია, როგორც რეზერვუარი: მანამ სანამ წყალი მოცემულ დონეზეა, შენარჩუნებულია პოლიტიკური სტაბილურობა, თუ იგი დაეცემა საჭირო დონეზე დაბლა, საფრთხე ემუქრება პოლიტიკურ ლეგიტიმაციას.[1]