კარლ რიტერი

კარლ რიტერი (გერმ. Karl Ritter; დ. 7 აგვისტო 1779, კვედლინბურგი — გ. 28 სექტემბერი 1859, ბერლინი) — გერმანელი გეოგრაფი. ბერლინის უნივერსიტეტის პროფესორი (1820 წლიდან), პრუსიის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი (1822 წლიდან). თანამედროვე გეოგრაფიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი და ამ დარგის თვალსაჩინო წარმომადგენელი.

კარლ რიტერი
გერმ. Carl Ritter
დაბ. თარიღი	7 აგვისტო, 1779(1779-08-07)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]
დაბ. ადგილი	კვედლინბურგი[10]
გარდ. თარიღი	28 სექტემბერი, 1859(1859-09-28)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] (80 წლის)
გარდ. ადგილი	ბერლინი[10]
დასაფლავებულია	წმინდა მარიასა და წმინდა ნიკოლაის სასაფლაო
მოქალაქეობა	პრუსიის სამეფო
საქმიანობა	მკვლევარი, გეოგრაფი, უნივერსიტეტის პროფესორი და ბოტანიკოსი
მუშაობის ადგილი	ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	ჰალე-ვიტენბერგის უნივერსიტეტი და ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი
განთქმული მოსწავლეები	ფრანც ბოასი, Detmar Wilhelm Soemmerring, ელიზე რეკლიუ, მაქს შტირნერი და Johann Eduard Wappäus
ჯილდოები	ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის, მფარველის მედალი[11] , წმინდა სტანისლავის მე-2 ხარისხის ორდენი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[12]
ხელმოწერა
კარლ რიტერი ვიკისაწყობში

კარლ რიტერი დაიბადა ქალაქ კვედლინბურგში 1779 წელს. რიტერი აზიისა და აფრიკისადმი მიძღვნილი ვრცელი ნარომის „Erdkunde“ („დედამიწისმცოდნეობა“, ტ. 1-19, 1822-1859) ავტორია. მასში მოცემულია აგრეთვე გეოგრაფიის, როგორც ამხსნელი მეცნიერების, განსაზღვრა. შედარებითი მეთოდის გამოყენებით რიტერი ცდილობდა მრავალი ბუნებრივი მოვლენის კლასიფიკაციასა და ახსნას, ამით იგი დაუახლოვდა ლანდშაფტის მთლიანობის თანამედროვე წარმოდგენას. რიტერი იყო გეოგრაფიული დეტერმინიზმის მომხრე. მრავალი მოსაზრება მის შრომებში გაჟღენთილია იდეალისტური ტელეოლოგიის სულისკვეთებით. იგი ცდილობდა დაემტკიცებინა ბუნების განმსაზღვრელი როლი ადამიანის ცხოვრებაში, რამაც ხელი შეუწყო გეოპოლიტიკის ფორმირებას.

რიტერის იდეებმა დიდი გავლენა იქონია XIX საუკუნისა და XX საუკუნის დასაწყისის გეოგრაფიული აზროვნების განვითარებაზე. რიტერის სახელი ეწოდა ქედს ნანშანში.

თხზულება

• Die Erdkunde im Verhäitniss zur Natur und zur Geschichte der Menschen, Bd 1—19, В., 1822—59;
• Einleitung zur allgemeinen vergleichenden Geographic, B., 1852;
• Geschichte der Erdkunde und der Entdeckungen, B., 1861;
• в рус. пер. — Землеведение Азиb, ч. 1—5, пер. и доп. П. П. Семенова, СПБ, 1856—79;
• Общее землеведение, М., 1864.

რესურსები ინტერნეტში

• Matt Rosenberg on Ritter დაარქივებული 2008-07-18 საიტზე Wayback Machine.
• Carl Ritter and Elisée Reclus

ლიტერატურა

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

კარლ რიტერი

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 396.

სქოლიო

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #11860130X // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563'></a>
3. SNAC — 2010.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311'></a>
4. Find a Grave — 1996.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
5. ბროკჰაუზის ენციკლოპედია

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
6. Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368'></a>
7. Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168'></a>
8. Frankfurter Personenlexikon — 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q39845173'></a>
9. Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619'></a>
10. Риттер Карл // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q649'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a>
11. Royal Geographical Society Gold Medal Recipients — Royal Geographical Society, 2022.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q61782217'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q691152'></a>
12. List of Royal Society Fellows 1660-2007 — ლონდონის სამეფო საზოგადოება. — გვ. 302.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q111806251'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123885'></a>