Remove ads
From Wikipedia, the free encyclopedia
Perang punika satunggiling kawontenan kakerasan ingkang ngombro ombro, konflik skala wiyar antawis kalih kelompok utawi langkung. Perang saged dipunwontenaken kanthi simultan ing satunggal utawi langkung médan laga utawi theaters. Ing satunggiling médan laga, saged kémawon wonten satunggal utawi langkung kampanye militèr. Sawenèh aksi militèr wonten ing salebetipun kampanye militèr limrahipun kasebat pertempuran, sanajan terminologi punika kadhangkawis boten saged dipunterapaken wonten ing pertempuran ingkang migunaaken montor mabur, peluru kendhali utawi bom lan boten migunaaken wadyabala darat utawi seganten.
Perkawis ingkang saged ndadosaken perang limrahipun rumit lan wujud warni-warni masalah. Upami cecongkrahan tuwuh bab wigati, kados ta: tlatah, kadhaulatan, sumber daya utawi ideologi kamangka perundhinganipun gagal, saged nuwuhaken perang. Wonten ing bukunipun ingkang asesirah War Before Civilization, Lawrence H. Keeley, satunggiling profesor saking University of Illinois, ngétang yèn kinten-kinten 90-95% saking komunitas tartamtu naté, utawi sakedhikipun kala-kala magepokan kaliyan perang, lan kathah ingkang terus menerus.[1][2][3][4] Satunggiling perang saged dipunwiwiti kanthi dheklarasi resmi mliginipun wonten ing perang internasional. Ewosemanten miturut sajarah lan kadadosan nyata, boten saben perang tansah dipunwiwiti déning dheklarasi makaten, kalebet wonten ing perang sadhèrèk.
Cara ingkang baku kanggé ngayahi perang sanget gumantung dhumateng wiyaripun sasaran, kalebet bab-bab kados déné ngrebat tlatah, nglumpuhaken nagari saingan, ngrisakaken kamampuan mengsah supados boten saged ngawontenanken aksi militèr, nguwaosi jalmi sanès utawi ngakeni kang ndunungi pribumi dados nagari ingkang misah, ngantos dumugi pembantaian ètnis (genocide). Limrahipun saben aksi militèr déning satunggiling nagari lajeng dipunlawan déning satunggal utawi langkung nagari sanèsipun. Pramila, sasaran ingkang pokok saking sawenèh nagari dados nomer kalih tinimbang sasaran ingkang langkung nyereg inggih punika ngicalaken kakuwatan mengsah. Bab punika saged dipunayahi kanthi cara ngepung, ngancuraken wonten ing palagan, ndamel mengsah supados mlajeng utawi takluk, utawi ngancuraken mengsah kanthi cara ingkang boten langsung sepertos nyebaraken lelara utawi keluwèn.
"Penyebab utawi sumber perang ingkang paling kondhang inggih punika pulitik... perang punika namung kalajengan saking pulitik, namung katambah déning cara-cara sanèsipun."-Carl von Clausewitz, Vom Kriege (On War)
Motivasi dhasar, tangtos, inggih kasadyan ngayahi perang, nanging motivasi saged dipunpérang kanthi spesifik. Motivasi kanggé perang mbok manawi bènten kanggé pihak ingkang mréntahaken perang kaliyan ingkang ngayahi perang. Satunggiling nagari ingkang badhé ngayahi perang kedah gadhah panjurung kapemimpinan, panjurung militèr, sarta panjurung rakyat. Satunggiling conto, wonten ing Perang Punic ingkang kaping tiga,[5] Para pemimpin Romawi ngersaaken perang dhumateng Carthago kanggé nglumpuhaken kakiatan nagari saingan punika wau; déné militèr mbokmanawi ngersaaken badhé ngginakaken kasempatan kanggé nguwaosi lan ngancuraken kitha Carthago, nanging rakyat Romawi saged mangertos lan ngidinaken perang kanthi angkah ingkang bènten inggih punika kanggé ngicalaken budaya populèr tiyang Carthago, ingkang kabaripun remen ngurbanaken laré alit. Amargi kathah tiyang ingkang ndhèrèk sarujuk, perang saged njalari pangurbanan jiwa raga, sanajan saking motivasi ingkang bènten-bènten. Rupi-rupi téyori bab jalaran perang, antawisipun:
Para ahli sajarah radi kirang remen dhateng alasan ingkang rèmèh tumraping perang. A.J.P. Taylor njelasaken yèn perang punika kados déné kacilakan lalu lintas. Ing ngriku tansah wonten kondhisi lan situasi ingkang njalari, nanging boten wonten cara kanggé mgramalaken wonten pundi lan mbénjang menapa badhé kadadosan. Para ahli ngèlmu Sosial ngritik andharan punika, kanthi alasan yèn sadèrèngipun perang para pemimpin kanthi sadhar sampun ndamel kaputusan, pramila boten saged dipunwastani murni kacilakan. Sawenèh tiyang mbokmanawi saged mikantukaken pola ingkang sakedhikipun gadhah kahandhalan utawi reliabilitas, nanging amargi perang punika wujud maksad kolèktif saking jalmi kathah, tangtos angèl sanget kanggé ndamel sistem ramalan ingkang komplit lan murakabi.
Ahli Psikologi kados E.F.M. Durban lan John Bowlby mbantah yèn manungsa punika marisi dhasar kejem. Sementawis kekejeman punika dipunpendhem ing salebetipun masarakat normal, kadhangkawis kedah muncul inggih punika nalika perang. Kanyatan punika sinarengan kaliyan tandha-tandha sanèsipun kados ta displacement, inggih punika nalika tiyang nyaluraken keluhanipun awujud bias lan kabencèn utawi (hatred) dhumateng sukubangsa, nagari utawi ideologi sanès. Sementawis téyori punika gadhah andharan tumrap panyebabing perang, nanging boten saged nerangaken wonten pundi lan mbénjang manawa perang badhé kadadosan. Minangka tambahan, téyori punika nimbulaken pitakèn kéngin menapa kala-kala mangsa damé ingkang lami lan kala sanèsipun mangsa perang ingkang boten rampung-rampung. Ugi téyori punika boten saged nerangaken kadospundi satunggiling budaya manungsa saged ical ing salebeting perang.[6]
Sawetawis Ahli Antropologi gadhah pandhangan ingkang bènten sanget bab perang. Para ahli punika nyimpulaken manawi perang punika dhasaripun saking budaya, ingkang dipunsinaoni kanthi prabawa nurture tinimbang alami (nature). Pramila punika bilih masarakat saged dipunreformasi, perang saged ical. Miturut aliran punika katampinipun perang kanthi alasan agami, ideologi lan Nasionalisme.
Ngèlmu Sosiologi sampun dangu migatèkaken bab asal-usulipun perang, lan pinten-pinten èwu téyori sampun tuwuh, lan kathah ugi ingkang boten sarujuk satunggal téyori lan téyori sanèsipun.Ngèlmu Sosiologi mérang bab perang dados sawatawis téyori. Sepindhah, téyori Primat der Innenpulitik (Primacy of Domestic Politics) ingkang dhedhasar karya Eckart Kehr lan Hans-Ulrich Wehler, mratélaaken yèn perang punika kasil saking kondhisi domestik, kanthi sasaran agrèsi ingkang dipuntamtoaken déning kanyatan internasional. Pramila, Perang Donya I punika boten produk cecongkrahan internasional, prajanjèn rahasia, utawi kasaimbangan kekiatan nanging produk saking situasi ékonomi, situasi sosial, lan situasi pulitik salebeting saben nagari ingkang tumut perang. Andharan punika bènten kaliyan andharan tradhisional Primat der Außenpulitik (Primacy of Foreign Politics) saking Carl von Clausewitz lan Leopold von Ranke ingkang mbantah yèn punika kaputusan saking para kepala nagari lan situasi geopulitik ingkang nuwuhaken perang.
Téyori Dhémografi saged dipunkempalaken dhumateng kalih kelas, inggih punika téyori Malthusian lan téyori ''youth bulge''.
Téyori Malthusian ningal satunggiling proporsi ingkang lepat tumrap tuwuhing kang ndunungi lan kirangipun dhaharan minangka jalaran konflik ingkang kejem. Déné téyori Youth Bulge radi bènten, inggih punika bab proporsi ingkang lepat antawis cacahing pemudha ingkang gadhah pendhidhikan inggil, lan cacahing kalenggahan wonten ing masarakat minangka sumber utami rupi-rupi kakerasan sosial kalebet ugi perang. Miturut téyori punika: "tiyang badhé ngemis kanggé dhaharan, naging manawi kanggé posisi utawi kalenggahan badhé némbak."
Analisis statistik perang dipunwiwiti déning Lewis Fry Richardson nalka Perang Donya I. Database ingkang langkun anyar sanèsipun bab perang lan konflik senjata sampun dipunsusun déning Proyek Correlates of War, Peter Brecke lan Uppsala Department of Peace and Conflict Research.
Wonten rupi-rupi andharan miturut.téyori gayutan internasional. Pedhukung téyori realisme boten sarujuk yèn motivasi nagari inggih punika madosi kaamanan kanggé survival utawi supados tetep èksis. Satunggilin andharan, kadangkawis boten sarujuk dhateng pandhangan kaum realis, bab kathahing bukyos empiris kanggé njurung klaim yèn nagari ingkang dhémokratis boten badhé perang kaliyan sesaminipun, punika satunggiling andharan ingkang katelah democratic peace theory. Faktor sanèsipun ingkang kalebet inggih punika kawontenan bènten tumrap moral lan kapercayan agami, boten sarujuk ing babagan ékonomi lan dagang, mroklamasèkaken kamardhikan lan sanès sanèsipun. Téyori utami sanèsipun ingkang megepokan kaliyan Kakuasaan ing Hubungan Internasional lan machtpulitik inggih punika Téyori Transisi Kakuasaan, ingkang mérang donya dados sawatawis hirarki lan nerangaken yèn perang punika minangka siklus destabilisasi saking hegemoni kakuatan ageng.
Jinis | Conto |
---|---|
Ngrebut | Pecheneg lan Cuman raid ka Rus ing abad ka 9–abad ka13 |
Agresif | Perang Alexander Agung ing 323–323 BC |
Kolonial | Perang Cina-Perancis |
Pambebasan | Perang Algeria |
Religius | Crusades |
Dinastik | Perang Suksesi ing Spanyol |
Dhagang | Perang Candhu |
Revolusionèr | Perang Revolusi Perancis |
Gerilya | Perang Ujung |
Perang Sedhèrèk | Perang sedhèrèk ing Spanyol |
Pamisahan Dhiri | Perang sedhèrèk ing Amérika |
Lingkungan ing satunggiling perang gadhah prabawa ingkang ageng tumrap jinins perang, kalebet jinis médhan perang. Prmila prajurit kedah dipunlatih wonten ing rupi-rupi medhan perang, ing antawisipun:
Angangka angka kalebet kurban sipil saking lelara, kelaparan, lan sanèsipun ugi bala ingkang ggugur wonten palagan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.